Pierwsza Rocznica Obalenia Reżimu w Syrii: Stabilizacja Wobec Wyzwań Sekciarskich i Odbudowy

Damaszek i Aleppo 8 grudnia 2025 roku stały się świadkami obchodów pierwszej rocznicy obalenia dynastii al-Assadów, co symbolicznie zakończyło czternastoletnią wojnę domową, która rozpoczęła się w 2011 roku. To przełomowe wydarzenie, które miało miejsce 8 grudnia 2024 roku po ofensywie Hayat Tahrir al-Sham (HTS), przyniosło ulgę w sferze codziennej, w tym zniesienie atmosfery strachu, gdzie samo wspomnienie o walutach obcych mogło prowadzić do aresztowania. Obalony przywódca, Baszszar al-Assad, który panował niemal ćwierć wieku, przebywa obecnie na wygnaniu w Moskwie, dokąd został ewakuowany przez rosyjskie siły.

Przejęcie władzy przez siły opozycyjne, które doprowadziły do załamania Syryjskiej Armii w kluczowych miastach takich jak Aleppo, Hama i Homs, zaowocowało powołaniem tymczasowego prezydenta Ahmeda al-Sharaa, byłego emira HTS, który formalnie objął urząd 29 stycznia 2025 roku. W ramach konsolidacji władzy, 29 marca 2025 roku powołano Syryjski Rząd Przejściowy, a w październiku 2025 roku odbyły się pierwsze wybory parlamentarne, co wpisuje się w planowany pięcioletni okres przejściowy. Al-Sharaa, w przeszłości objęty amerykańskimi sankcjami pod pseudonimem Abu Mohammad al-Jolani, aktywnie dąży do odbudowy relacji międzynarodowych, co potwierdza jego spotkanie z Prezydentem USA Donaldem Trumpem w listopadzie 2025 roku oraz zniesienie większości sankcji.

Pomimo tych politycznych i symbolicznych sukcesów, kraj zmaga się z głębokimi pęknięciami strukturalnymi i bezpieczeństwa. Krytycy i aktywiści podnoszą alarm, że postęp w zakresie sprawiedliwości przejściowej i rozliczenia zbrodni jest zbyt powolny, co może zagrażać kruchej stabilności. Szczególnie niepokojące są odnotowane akty przemocy sekciarskiej, w tym udokumentowane masakry wymierzone w cywilów alawickich w marcu 2025 roku oraz w Druzów w lipcu 2025 roku, co stawia pod znakiem zapytania zdolność rządu do ochrony mniejszości.

Kwestie humanitarne i gospodarcze pozostają palące. Szacuje się, że około 1,2 miliona uchodźców i 1,9 miliona osób wewnętrznie przesiedlonych powróciło do swoich domów, a powrót około 1,5 miliona osób ma stymulować wzrost gospodarczy, jak wskazuje gubernator banku centralnego. Jednakże, według szacunków ONZ, w 2025 roku aż 16,5 miliona Syryjczyków wciąż wymaga pomocy humanitarnej do przeżycia. Koszty odbudowy kraju szacuje się na 250 do 400 miliardów dolarów, co stanowi wielokrotność przedwojennego PKB, przy czym Bank Światowy podaje konserwatywną estymację na poziomie 216 miliardów dolarów za szkody fizyczne z lat 2011–2024.

Nowe władze, w tym Ministerstwo Obrony planujące wydarzenia symboliczne, muszą mierzyć się z dziedzictwem brutalnego reżimu, którego upadek osłabił wpływy Rosji i Iranu na Bliskim Wschodzie. Prezydent al-Sharaa w swoim orędziu wzywa Syryjczyków do wspólnej pracy na rzecz odbudowy „silnej i sprawiedliwej Syrii”, jednocześnie próbując zrównoważyć oczekiwania społeczeństwa z powolną rzeczywistością transformacji, gdzie dostęp do prądu wciąż bywa ograniczony do kilku godzin dziennie. Obserwatorzy wskazują, że sam fakt funkcjonowania państwa w obliczu tak głębokich podziałów podkreśla niestabilność tkwiącą u podstaw nowego porządku.