Naukowiec NASA sugeruje kometę jako astronomiczne wyjaśnienie Gwiazdy Betlejemskiej

Analiza historycznego fenomenu astronomicznego, znanego jako „Gwiazda Betlejemska”, zyskała nowe, naukowe uzasadnienie dzięki pracy planetologa z NASA. Zjawisko to, opisane w Ewangelii Mateusza, od dawna stanowiło zagadkę dla astronomów. Kluczowym problemem było to, że żadna znana gwiazda ani planeta nie mogłaby wydawać się nieruchoma nad stałym punktem z powodu obrotu Ziemi. Dotychczasowe hipotezy, w tym dotyczące koniunkcji planetarnych czy wybuchów supernowych, nie potrafiły w pełni wyjaśnić elementu „zatrzymania się w miejscu”.

Nowa propozycja koncentruje się na komecie, która została odnotowana w starożytnych chińskich kronikach z czasów dynastii Han, a konkretnie z 5 roku p.n.e. Ten obiekt niebieski, określany wówczas mianem „Gwiazdy Miotlastej” (Broom Star), utrzymywał się na niebie przez ponad 70 dni. Swoje odkrycie przedstawił Mark Matney, planetolog z Centrum Lotów Kosmicznych imienia Johnsona NASA i szef sekcji modelowania Programu Śmieci Kosmicznych. Swoje badania opublikował 3 grudnia 2025 roku w „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” (w polskim tłumaczeniu: „Dziennik Brytyjskiego Towarzystwa Astronomicznego”). Matney argumentuje, że ta konkretna kometa jest pierwszym kandydatem astronomicznym, którego obserwowany ruch idealnie koresponduje z opisem zawartym w Ewangelii Mateusza.

Sednem obliczeń jest bliskie zbliżenie komety do Ziemi w czerwcu 5 roku p.n.e. Szacuje się, że mogło ono nastąpić w odległości około 390 000 kilometrów, co jest porównywalne z dystansem do Księżyca. Modelowanie orbity, zgodne z chińskimi zapisami, wykazało, że 7 czerwca 5 roku p.n.e., około godziny 22:00 czasu lokalnego, kometa mogła wykazywać tak zwany „przejściowy ruch geosynchroniczny”. W tym momencie prędkość obiektu niemal idealnie równoważyła obrót Ziemi, co skutkowało złudzeniem, że kometa „stoi” nad Betlejem. Matney zaznacza, że tak nietypowy ruch mógł być widoczny w ciągu dnia, kiedy starożytni podróżnicy najczęściej przemieszczali się. Dla mędrców zmierzających na południe z Jerozolimy do Betlejem mogła ona jawić się jako gwiazda przewodnia.

Kontekst historyczny umieszcza to potencjalne wydarzenie w ramach tradycyjnie przyjmowanych dat narodzin Jezusa, które historycy datują zazwyczaj na lata 6–5 p.n.e. Jest to zgodne z faktem, że Herod Wielki, wspominany w związku z tym wydarzeniem, zmarł w 4 roku p.n.e. Chińskie źródła, zwłaszcza „Traktat o Astronomii” zawarty w tomie 26 „Księgi Han”, precyzują, że kometa pojawiła się w drugim miesiącu drugiego roku ery Jianping, co odpowiada okresowi od 9 marca do 6 kwietnia 5 roku p.n.e. Fakt, że obiekt był widoczny przez ponad siedemdziesiąt dni, świadczy o jego wyjątkowej jasności. W dawnej astrologii komety często interpretowano jako zwiastuny doniosłych wydarzeń, w tym narodzin władców, co czyniło takie zjawisko znaczącym sygnałem dla mędrców-astrologów.

Praca Marka Matneya stanowi istotny przełom metodologiczny w dziedzinie astronomii historycznej, ponieważ wykorzystuje nowoczesne techniki obliczeniowe do symulacji starożytnych obserwacji. Siła tej teorii tkwi w zdolności do uwzględnienia specyficznego, nietypowego detalu – pozornego zatrzymania ruchu, którego nie potrafiły rozwiązać wcześniejsze modele. Należy jednak pamiętać, że analiza ta jest wciąż zależna od interpretacji starożytnych chińskich tekstów oraz precyzji rekonstrukcji orbity. Astrofizyk Christian Theis zapowiedział w związku z tym wykład zatytułowany „Gwiazda Betlejemska z perspektywy astronomicznej”, który odbędzie się 18 grudnia 2025 roku w Planetarium w Mannheim. Mimo że kandydat jest przekonujący, autorzy badania podkreślają, że dowód absolutny jest niemożliwy do osiągnięcia, ponieważ wszystko sprowadza się do interpretacji.

Niemniej jednak, praca Matneya oferuje pierwsze naukowo prawdopodobne wyjaśnienie, które pasuje do wszystkich aspektów biblijnego opisu. Materiały badawcze wskazują również na przyszły aspekt astronomiczny: przewiduje się, że kometa powróci do pozycji bliskiej Słońcu 10 stycznia 2026 roku, kiedy Ziemia znajdzie się pomiędzy Słońcem a tą gazową olbrzymką, co może wywołać znaczący efekt świetlny. Znaczenie tego odkrycia polega zatem na dużym kroku w kierunku rozwikłania tej historycznej zagadki, a nie na ostatecznym potwierdzeniu jej historycznego faktu.