Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Johannesburg: Tuyên bố 122 điểm được thông qua bất chấp sự tẩy chay của Hoa Kỳ

Hội nghị thượng đỉnh của Nhóm 20 nền kinh tế lớn (G20) đã chính thức diễn ra tại Johannesburg, Nam Phi, trong hai ngày 22 và 23 tháng 11 năm 2025. Đây là lần đầu tiên diễn đàn quan trọng này được tổ chức trên lục địa châu Phi. Chủ đề xuyên suốt sự kiện, do nước chủ nhà Nam Phi đề xuất, là “Đoàn kết, Bình đẳng, Bền vững”. Tuy nhiên, sự kiện này đã bị phủ bóng đen bởi một hành động chưa từng có tiền lệ: sự tẩy chay hoàn toàn từ phái đoàn Hoa Kỳ.

Mặc dù không có sự hiện diện của phái đoàn Mỹ, các nhà lãnh đạo tham dự vẫn thể hiện được sự đồng lòng mạnh mẽ. Ngay trong ngày thứ Bảy, 22 tháng 11, họ đã nhất trí thông qua Tuyên bố chung cuối cùng gồm 122 điểm. Việc thông qua văn kiện sớm hơn một ngày so với thông lệ truyền thống đã cho thấy quyết tâm của các thành viên còn lại. Tổng thống Nam Phi, Cyril Ramaphosa, đã nhấn mạnh rằng việc Washington vắng mặt là một tổn thất cho chính Hoa Kỳ, vì họ đã tự từ bỏ vai trò quan trọng của một nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ông khẳng định rằng sự tẩy chay này sẽ không thể ngăn cản được việc thúc đẩy các vấn đề trọng tâm.

Sự rạn nứt ngoại giao này càng trở nên rõ rệt hơn do những bất đồng xoay quanh chương trình nghị sự mà Nam Phi đặt ra, cùng với những phát ngôn trước đó của chính quyền Donald Trump về việc “thanh trừng hàng loạt” và “tịch thu tài sản bất hợp pháp”. Trước đó, Tổng thống Trump cũng đã bày tỏ sự không đồng tình với tư cách thành viên G20 của Nam Phi. Trong khi đó, Nga được đại diện bởi ông Maxim Oreshkin, Phó Chánh Văn phòng Hành chính Tổng thống, do Tổng thống Putin không thể tham dự do lệnh truy nã đang có hiệu lực từ Tòa án Hình sự Quốc tế. Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã công khai chỉ trích quyết định của chính phủ Mỹ khi chọn vắng mặt tại cuộc họp quan trọng này.

Tuyên bố chung đã phản ánh rõ nét các ưu tiên của Khối các nước đang phát triển (Global South), bao gồm các vấn đề cấp bách như biến đổi khí hậu, khả năng trả nợ bền vững và quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng. Văn kiện dài 17 phần này cũng hoan nghênh việc Liên minh châu Phi trở thành thành viên chính thức của G20, qua đó nhấn mạnh nhu cầu tăng cường vai trò của châu Phi trong quản trị toàn cầu. Đây là một bước tiến quan trọng được cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Trong một diễn biến khác, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã bày tỏ quan ngại sâu sắc rằng G20 có thể “sắp đi đến hồi kết của một chu kỳ” nếu các quốc gia không thể giải quyết được những cuộc khủng hoảng quốc tế lớn. Bên lề hội nghị, nhiều cuộc gặp song phương đã được tổ chức. Đáng chú ý, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã thảo luận với Tổng thống Ramaphosa về các cơ hội đầu tư và khoáng sản quan trọng. Kim ngạch thương mại song phương giữa Ấn Độ và Nam Phi đã đạt mức 18 tỷ đô la Mỹ trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3 năm 2025. Ông Modi cũng tham gia cuộc họp của lãnh đạo IBSA (Ấn Độ-Brazil-Nam Phi) cùng với Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, nơi họ cùng thảo luận về sự cần thiết phải cải tổ mô hình kinh tế toàn cầu.

Ông Maxim Oreshkin, người đứng đầu phái đoàn Nga, đã chỉ ra sự phân mảnh ngày càng tăng của nền kinh tế thế giới do các biện pháp đơn phương như trừng phạt và hạn chế công nghệ gây ra. Tuy nhiên, Thủ tướng Canada Mark Carney vẫn bày tỏ lạc quan rằng thế giới vẫn có thể đạt được tiến bộ trên nhiều lĩnh vực ngay cả khi không có sự tham gia trực tiếp của Mỹ. Nhiệm kỳ Chủ tịch G20 của Nam Phi chính thức khép lại vào ngày 30 tháng 11 năm 2025, sau đó quyền chủ trì sẽ được chuyển giao cho Hoa Kỳ, quốc gia dự kiến tổ chức hội nghị năm 2026 tại Florida. Hội nghị tại Johannesburg đã thành công trong việc củng cố sự dịch chuyển trọng tâm của G20 hướng tới các vấn đề của châu Phi và Khối các nước đang phát triển, điều này được xem là di sản then chốt từ nhiệm kỳ của Nam Phi.