Johannesburg'daki G20 Zirvesi: ABD'nin Boykotuna Rağmen 122 Maddelik Deklarasyon Kabul Edildi

22-23 Kasım 2025 tarihlerinde Güney Afrika'nın Johannesburg şehrinde düzenlenen Yirmili Grup (G20) Zirvesi, bu önemli uluslararası platformun Afrika kıtasında ev sahipliği yaptığı ilk toplantı olma özelliğini taşıdı. Güney Afrika'nın dönem başkanlığında belirlenen ana tema, 'Dayanışma, Eşitlik, Sürdürülebilirlik' olarak belirlenmişti. Ancak zirve, Amerika Birleşik Devletleri'nin tam teşekküllü boykotuyla gölgelendi; bu durum, G20 tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir gelişmeydi.

Amerikan heyetinin yokluğuna rağmen, toplantıya katılan ülkelerin liderleri güçlü bir birlik sergileyerek, gelenekselin dışına çıkarak Cumartesi günü, yani 22 Kasım'da, 122 maddelik nihai deklarasyonu oybirliğiyle kabul etti. Normalde bu tür sonuç belgeleri zirvenin son gününde onaylanırdı. Güney Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, ABD'nin bu tutumunun kendi kayıpları olduğunu, dünyanın en büyük ekonomisinin önemli bir rolü reddettiğini ve bu boykotun temel meselelerin ilerlemesini durdurmayacağını vurguladı. Diplomatik gerilim, Güney Afrika'nın gündemine ilişkin anlaşmazlıklar ve dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın 'kitlesel katliamlar' ve 'gayrimeşru mülk gaspları' hakkındaki açıklamalarıyla daha da derinleşmişti. Başkan Trump daha önce de Güney Afrika'nın G20 üyeliğine karşı olduğunu belirtmişti.

Rusya Federasyonu, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin mevcut yakalama kararı nedeniyle katılamaması üzerine, Rusya Devlet Başkanlığı İdari Başkan Yardımcısı Maksim Oreşkin tarafından temsil edildi. Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, ABD yönetiminin toplantıya katılmama kararını sert bir dille eleştirdi. Kabul edilen deklarasyon, iklim değişikliği, borç sürdürülebilirliği ve adil enerji geçişi gibi Küresel Güney'in önceliklerini yansıtıyordu. Toplam 17 bölümden oluşan bu belge, Afrika Birliği'nin G20'ye tam üye olarak katılımını da memnuniyetle karşılayarak, Afrika'nın küresel yönetişimdeki rolünün artırılması gerekliliğini altını çizdi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkelerin büyük uluslararası krizleri çözme konusunda başarılı olamaması durumunda G20'nin 'bir döngünün sonuna yaklaştığı' yönündeki endişelerini dile getirdi. Zirve marjında ikili görüşmeler de gerçekleştirildi. Özellikle Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Ramaphosa ile yatırım ve kritik mineraller üzerine odaklanan görüşmeler yaptı. Hindistan ile Güney Afrika arasındaki ikili ticaret hacmi, Mart 2025'te sona eren mali yılda 18 milyar ABD dolarına ulaşmıştı. Modi ayrıca, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva ile birlikte IBSA (Hindistan-Brezilya-Güney Afrika) liderler toplantısına katılarak küresel ekonomik modelde değişiklik yapılması gerekliliğini görüştü.

Rus heyetinin başkanı Maksim Oreşkin, tek taraflı yaptırımlar ve teknolojik kısıtlamalar gibi uygulamalar nedeniyle dünya ekonomisinde bir parçalanma yaşandığına dikkat çekti. Buna karşın Kanada Başbakanı Mark Carney, ABD'nin doğrudan katılımı olmasa bile dünyanın birçok konuda ilerleme kaydedebileceğini belirtti. Güney Afrika'nın G20 dönem başkanlığı 30 Kasım 2025 tarihinde sona erdi ve ardından 2026'daki zirveye ev sahipliği yapacak olan ABD'ye (Florida'da) devredildi. Johannesburg Zirvesi, G20'nin gündem odağını Afrika ve Küresel Güney sorunlarına kaydırmasını sağlayan, Güney Afrika başkanlığının temel mirası olarak kayıtlara geçti.