Szczyt G20 w Johannesburgu: Przyjęto 122-punktową deklarację w cieniu amerykańskiego bojkotu

W dniach 22–23 listopada 2025 roku w Johannesburgu w Republice Południowej Afryki odbył się szczyt „Grupy Dwudziestu” (G20). Było to historyczne wydarzenie, ponieważ po raz pierwszy spotkanie tej organizacji miało miejsce na kontynencie afrykańskim. Sesja przebiegała pod hasłem wybranym przez RPA: „Solidarność, równość, zrównoważony rozwój”. Niemniej jednak, bezprecedensowy charakter nadał wydarzeniu całkowity bojkot ze strony Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Mimo braku delegacji z USA, przywódcy państw uczestniczących zademonstrowali jedność. Już w sobotę, 22 listopada, jednogłośnie zatwierdzili końcową deklarację liczącą 122 punkty. Było to odstępstwo od zwyczaju finalizowania dokumentu w ostatnim dniu szczytu. Prezydent RPA, Cyril Ramaphosa, podkreślił, że nieobecność Stanów Zjednoczonych jest ich własną stratą, ponieważ rezygnują one z kluczowej roli, jaką odgrywa największa gospodarka świata. Stwierdził, że bojkot nie zatrzyma postępu w realizacji najważniejszych zagadnień. Dyplomatyczne napięcia nasiliły się z powodu sporów dotyczących agendy ustalonej przez RPA oraz wypowiedzi administracji Donalda Trumpa, które dotyczyły „masowych czystek” i „bezprawnego przejmowania” majątku. Prezydent Trump wcześniej wyrażał swoje niezadowolenie z członkostwa RPA w G20.

Rosję na spotkaniu reprezentował Maksym Orieszkin, zastępca szefa Administracji Prezydenta, ponieważ Prezydent Putin nie mógł uczestniczyć w wydarzeniu z powodu aktywnego nakazu aresztowania wydanego przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Kanclerz Niemiec, Friedrich Merz, otwarcie skrytykował decyzję rządu amerykańskiego o nieobecności na spotkaniu. Przyjęta deklaracja odzwierciedlała priorytety Globalnego Południa, koncentrując się na kwestiach takich jak zmiany klimatu, stabilność zadłużenia oraz sprawiedliwa transformacja energetyczna. Dokument, podzielony na 17 sekcji, wyraził również z zadowoleniem przyjęcie Unii Afrykańskiej jako pełnoprawnego członka G20, co miało na celu wzmocnienie roli Afryki w globalnym zarządzaniu.

Prezydent Francji, Emmanuel Macron, wyraził obawę, że G20 „zbliża się do końca cyklu”, jeśli państwa nie zdołają zażegnać poważnych kryzysów międzynarodowych. Na marginesie szczytu odbyły się liczne spotkania bilateralne. W szczególności Premier Indii, Narendra Modi, prowadził rozmowy z Prezydentem Ramaphosą, koncentrując się na tematach inwestycji oraz krytycznie ważnych surowców mineralnych. Warto odnotować, że obroty handlowe między Indiami a RPA osiągnęły poziom 18 miliardów dolarów amerykańskich w roku finansowym kończącym się w marcu 2025 roku. Modi wziął również udział w spotkaniu liderów IBSA (Indie-Brazylia-RPA) z Prezydentem Brazylii, Luízem Inácio Lulą da Silvą, gdzie dyskutowano o konieczności reformy globalnego modelu gospodarczego.

Maksym Orieszkin, szef rosyjskiej delegacji, zwrócił uwagę na narastającą fragmentację światowej gospodarki, spowodowaną jednostronnymi działaniami, takimi jak nakładanie sankcji i wprowadzanie ograniczeń technologicznych. Mimo to, Premier Kanady, Mark Carney, zasugerował, że świat może osiągnąć postęp w wielu obszarach nawet bez bezpośredniego zaangażowania Stanów Zjednoczonych. Kadencja RPA jako przewodniczącego G20 zakończyła się 30 listopada 2025 roku, a pałeczkę przejęły Stany Zjednoczone, które będą gospodarzem szczytu w 2026 roku na Florydzie. Spotkanie w Johannesburgu niewątpliwie ugruntowało przesunięcie akcentów G20 w kierunku problematyki Afryki i Globalnego Południa, co stanowi główne dziedzictwo prezydencji RPA.