G20-Top in Johannesburg: 122-Puntenverklaring Aangenomen Ondanks Amerikaanse Boycot

De G20-top, gehouden in Johannesburg, Zuid-Afrika, op 22 en 23 november 2025, markeerde een historisch moment als de eerste bijeenkomst van deze groep op het Afrikaanse continent. Het Zuid-Afrikaanse voorzitterschap stelde het thema ‘Solidariteit, Gelijkheid, Duurzaamheid’ centraal. Echter, het evenement werd overschaduwd door een ongekende en volledige boycot door de Verenigde Staten van Amerika.

Ondanks de afwezigheid van de Amerikaanse delegatie, toonden de leiders van de aanwezige naties een opmerkelijke eensgezindheid. Zij bekrachtigden reeds op zaterdag 22 november unaniem de slotverklaring, die maar liefst 122 punten telde. Dit was een afwijking van de gebruikelijke procedure om het slotdocument pas op de laatste dag vast te stellen. De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa liet doorschemeren dat de VS met hun afwezigheid een eigen kans lieten liggen, aangezien zij afstand deden van hun invloedrijke positie als grootste economie. Hij benadrukte dat de voortgang op cruciale dossiers niet zou stagneren door deze boycot. De diplomatieke spanningen werden verhoogd door onenigheid over de Zuid-Afrikaanse agenda en recente uitspraken van de regering van Donald Trump, die sprak over ‘massa-executies’ en ‘illegale confiscatie’ van eigendommen. President Trump had eerder al zijn ongenoegen geuit over het G20-lidmaatschap van Zuid-Afrika.

Rusland werd vertegenwoordigd door de plaatsvervangend hoofd van de Presidentiële Administratie, Maksim Oreshkin, aangezien President Poetin verhinderd was vanwege een actief bevel van het Internationaal Strafhof. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz uitte kritiek op de beslissing van de Amerikaanse regering om de top te mijden. De aangenomen verklaring weerspiegelde de prioriteiten van het Mondiale Zuiden, met speciale aandacht voor klimaatverandering, de stabiliteit van de staatsschuld en een rechtvaardige energietransitie. Het document, onderverdeeld in 17 secties, verwelkomde tevens de toetreding van de Afrikaanse Unie als volwaardig lid van de G20, waarmee het belang van Afrika in het mondiale bestuur werd onderstreept.

De Franse president Emmanuel Macron uitte zijn bezorgdheid dat de G20 ‘het einde van een tijdperk nadert’ als de wereldmachten er niet in slagen om grote internationale geschillen te bezweren. Aan de zijlijn van de top vonden belangrijke bilaterale ontmoetingen plaats. Zo sprak de Indiase premier Narendra Modi met president Ramaphosa over investeringen en de aanvoer van kritieke mineralen. De bilaterale handel tussen India en Zuid-Afrika bereikte een indrukwekkende 18 miljard Amerikaanse dollar in het fiscale jaar dat eindigde in maart 2025. Modi nam ook deel aan een bijeenkomst van de IBSA-leiders (India-Brazilië-Zuid-Afrika) met de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva, waar de noodzaak tot hervorming van het mondiale economische stelsel werd besproken.

Maksim Oreshkin, hoofd van de Russische delegatie, wees op de toenemende fragmentatie van de wereldeconomie, veroorzaakt door unilaterale acties zoals sancties en technologische beperkingen. Desondanks merkte de Canadese premier Mark Carney op dat de wereld vooruitgang kan boeken op diverse terreinen, zelfs zonder de directe betrokkenheid van de VS. Het Zuid-Afrikaanse voorzitterschap liep ten einde op 30 november 2025, waarna de fakkel werd doorgegeven aan de Verenigde Staten, die de top van 2026 in Florida zullen organiseren. De bijeenkomst in Johannesburg heeft onmiskenbaar de verschuiving van de G20-focus naar de problemen van Afrika en het Mondiale Zuiden vastgelegd, wat het belangrijkste nalatenschap van het Zuid-Afrikaanse voorzitterschap vormt.