Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Johannesburg: Tuyên bố chung được thông qua giữa những cuộc tẩy chay và thỏa thuận khoáng sản then chốt giữa EU và Nam Phi

Vào ngày 22 tháng 11 năm 2025, Cộng hòa Nam Phi đã chính thức trở thành quốc gia chủ nhà của Hội nghị Thượng đỉnh Lãnh đạo Nhóm 20 (G20) kéo dài hai ngày tại Johannesburg, đánh dấu lần đầu tiên sự kiện quan trọng này được tổ chức trên lục địa châu Phi. Dưới sự dẫn dắt của Nam Phi với khẩu hiệu “Đoàn kết, Bình đẳng, Bền vững”, hội nghị này mang sứ mệnh củng cố vai trò ngày càng tăng của châu Phi và các quốc gia Nam Bán cầu trong cơ cấu quản trị kinh tế toàn cầu. Điều này là hệ quả trực tiếp của việc Liên minh châu Phi (AU) được chính thức kết nạp vào G20 vào năm 2023.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, khi khai mạc cuộc họp, đã nhấn mạnh tầm quan trọng không thể thiếu của chủ nghĩa đa phương trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu hiện nay. Chương trình nghị sự do Nam Phi xây dựng, kéo dài đến ngày 1 tháng 12 năm 2025, tập trung vào các vấn đề then chốt như tăng trưởng bao trùm, giảm gánh nặng nợ cho các quốc gia đang phát triển, và đảm bảo một quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng. Phía Nam Phi đặc biệt chú trọng đến việc huy động nguồn tài chính khí hậu và tăng cường khả năng chống chịu trước các thảm họa thiên nhiên. Hội nghị này là đỉnh cao của khoảng 130 cuộc họp đã được Nam Phi tổ chức trong suốt nhiệm kỳ chủ tịch của mình. Đáng chú ý, các quốc gia G20 chiếm tới 85% tổng sản lượng kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, hội nghị diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng, thể hiện qua sự vắng mặt của nhiều nhân vật cấp cao. Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã quyết định không tham dự, viện dẫn những lo ngại về các cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với cộng đồng thiểu số da trắng và luật trưng thu đất đai tại Nam Phi, đồng thời bày tỏ sự không đồng tình với các ưu tiên mà nước chủ nhà đưa ra. Argentina cũng tẩy chay hội nghị cấp lãnh đạo, cử Bộ trưởng Ngoại giao thay vì Tổng thống Javier Milei. Về phía Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình được thay thế bởi Thủ tướng Quốc vụ viện Lý Cường, trong khi Tổng thống Nga Vladimir Putin vắng mặt, phái đoàn Liên bang Nga do Phó Chánh Văn phòng Tổng thống Maxim Oreshkin dẫn đầu.

Bất chấp sự vắng mặt của các nhà lãnh đạo từ một số nền kinh tế lớn, văn kiện cuối cùng, Tuyên bố của các nhà lãnh đạo, đã được thông qua vào thứ Bảy, ngày 22 tháng 11. Ông Ramaphosa nhận định rằng điều này chứng tỏ “chủ nghĩa đa phương hoàn toàn có khả năng mang lại kết quả”. Một thành tựu cụ thể đạt được ngay trước thềm thượng đỉnh là việc Liên minh châu Âu (EU) và Nam Phi ký kết một thỏa thuận toàn diện về các khoáng sản quan trọng, bao gồm các khía cạnh thăm dò, khai thác, chế biến và tái chế. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh rằng hiệp ước này là cần thiết để đa dạng hóa chuỗi cung ứng của EU và đảm bảo nguồn cung nguyên liệu thô cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch ở cả châu Âu và Nam Phi.

Trong khuôn khổ kinh tế toàn cầu, vấn đề nợ của châu Phi, ước tính khoảng 2 nghìn tỷ đô la, đã được đưa ra thảo luận, kèm theo đề xuất thành lập một nền tảng người đi vay toàn cầu với sự tham gia của Liên Hợp Quốc. Trong số các nhà lãnh đạo có mặt, có Thủ tướng Úc Anthony Albanese, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan, cùng với các nhà lãnh đạo EU là Ursula von der Leyen và António Costa. Tổng thống Liên minh châu Phi João Lourenço cũng tham dự sự kiện này.

Hội nghị sẽ chính thức khép lại vào ngày 23 tháng 11. Sau đó, quyền chủ trì G20 sẽ được chuyển giao cho Hoa Kỳ, quốc gia sẽ đăng cai tổ chức cuộc họp tiếp theo vào tháng 12 năm 2026 tại Miami.