EU và Uzbekistan Ký Hiệp định Hợp tác Tăng cường, Thúc đẩy Quan hệ Đối tác Chiến lược

Vào ngày 24 tháng 10 năm 2025, tại Brussels, Liên minh Châu Âu (EU) và Uzbekistan đã chính thức ký kết Hiệp định Hợp tác và Đối tác Tăng cường (EPCA). Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, chính thức nâng tầm quan hệ đối tác chiến lược giữa hai bên và thay thế cho Hiệp định Hợp tác và Đối tác (PCA) ban đầu được ký kết từ năm 1996.

EPCA mới được thiết kế để củng cố quan hệ đối tác chiến lược trên nhiều lĩnh vực trọng yếu. Các ưu tiên hợp tác bao gồm an ninh mạng, nỗ lực chung chống khủng bố, tăng cường bảo vệ biên giới, và thiết lập cơ chế phòng ngừa các mối đe dọa hỗn hợp. Thỏa thuận cũng mở rộng hợp tác sang khai thác các nguyên liệu thô thiết yếu, vốn là huyết mạch cho quá trình chuyển đổi số và xanh hóa kinh tế toàn cầu, xây dựng trên nền tảng Bản ghi nhớ (MoU) về chuỗi cung ứng nguyên liệu thô đã ký năm 2024.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen khẳng định tầm quan trọng chiến lược của tài nguyên Trung Á đối với quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Nhu cầu của EU đối với các nguyên liệu thô quan trọng (CRM) được dự báo sẽ tăng mạnh, với Lithium dự kiến tăng gấp mười hai lần và các nguyên tố đất hiếm (REE) tăng gấp sáu lần vào năm 2030. Sự kiện ký kết này cụ thể hóa các cam kết đã đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh EU-Trung Á tổ chức tại Samarkand vào tháng 4 năm 2025.

Về mặt kết nối, thỏa thuận thúc đẩy các sáng kiến như 'Cửa ngõ Toàn cầu' (Global Gateway) và hành lang vận tải xuyên Caspi, nhằm kiến tạo các tuyến giao thông khu vực thông suốt hơn. Thỏa thuận tái khẳng định cam kết chung đối với luật pháp quốc tế, thiết lập khuôn khổ cho ngăn ngừa xung đột và kiểm soát xuất khẩu. Hiện tại, Uzbekistan là đối tác thương mại lớn thứ hai của EU tại Trung Á, với kim ngạch thương mại hàng hóa đạt gần 4,8 tỷ Euro vào năm 2024.

Chủ tịch Hội đồng Châu Âu António Costa bày tỏ niềm tin vào việc thắt chặt mối quan hệ, coi EPCA là bước tiến quan trọng sau hội nghị thượng đỉnh Samarkand. Việc ký kết diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị gia tăng, khi EU tìm cách đa dạng hóa nguồn cung và giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp đơn lẻ trong lĩnh vực CRM. Quy chế GSP+ mà Uzbekistan đang được hưởng tiếp tục được củng cố bởi EPCA, khẳng định vị thế Tashkent là đối tác đáng tin cậy.