Sự Ra Đời Của Cá Heo Vaquita Con Tại Vịnh California Mang Lại Niềm Hy Vọng Thận Trọng

Vào cuối tháng 10 năm 2025, một tin vui đã được ghi nhận tại khu vực phía Bắc của Vịnh California: sự xuất hiện của một cá thể vaquita con, một loài lợn biển đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng. Phát hiện này, kết quả của chuyến thám hiểm chung giữa Hiệp hội Bảo tồn Sea Shepherd và các cơ quan chính phủ Mexico, thắp lên một tia hy vọng đáng kể cho loài vật mà theo ước tính năm 2025, chỉ còn khoảng từ bảy đến mười cá thể trong tự nhiên. Sự kiện này đánh dấu đỉnh điểm của Chuyến khảo sát Quan sát Vaquita năm 2025, xác nhận rằng loài này vẫn đang duy trì khả năng sinh sản thành công, đây là năm thứ ba liên tiếp hoạt động sinh sản được ghi nhận trong quá trình giám sát.

Trong chiến dịch kéo dài từ tháng 5 đến tháng 9 năm 2025, các nhà khoa học đã thu thập dữ liệu hình ảnh và âm thanh, cho phép ước tính quy mô quần thể dao động trong khoảng 7 đến 10 cá thể. Đáng chú ý, họ đã quan sát thấy ít nhất một, và có thể là hai cá thể non. Để tiện so sánh, ước tính quần thể năm 2024 là sáu đến tám cá thể, và năm 2023 là từ mười đến mười ba cá thể. Vaquita, loài đặc hữu chỉ sinh sống tại phía Bắc Vịnh California, Mexico, gần như đã bị xóa sổ do việc sử dụng lưới mang (gillnets) bất hợp pháp. Những chiếc lưới này chủ yếu nhắm vào loài cá totoaba, loài có bong bóng cá mang giá trị cao trên thị trường chợ đen, đặc biệt là tại Trung Quốc.

Công tác điều phối các nỗ lực bảo tồn bao gồm sự tham gia của các đối tác chủ chốt như Bộ Sinh thái và Tài nguyên Thiên nhiên (SEMARNAT), Ủy ban Quốc gia về Khu bảo tồn Thiên nhiên (CONANP), và Hải quân Mexico (SEMAR), những đơn vị này đang phối hợp chặt chẽ với Sea Shepherd. Các chương trình giám sát tích cực sử dụng máy dò âm thanh và chụp ảnh trên không từ các tàu tuần tra, bao gồm các tàu “Seahorse” và “Bob Barker” thuộc sở hữu của Sea Shepherd. Những nỗ lực tuần tra và thu hồi lưới đánh cá trái phép này, được triển khai trong hơn một thập kỷ qua trong khuôn khổ Chiến dịch Bảo vệ Vaquita, chứng minh rằng hành động trực tiếp và hợp tác mang lại những kết quả có thể đo lường được.

Theo báo cáo, nhờ các biện pháp bảo tồn bền vững, bao gồm tuần tra và thực thi nghiêm ngặt tại Khu vực Không Khoan Nhượng (ZTZ), hoạt động đánh bắt cá trái phép trong khu vực trọng yếu này đã giảm tới 95%. Khu vực Không Khoan Nhượng, được thiết lập vào năm 2020, là một phần nghiêm ngặt hơn của khu bảo tồn ban đầu được thành lập năm 2005, nơi hoàn toàn cấm tàu thuyền ra vào. Bà Marina Robles García, Thứ trưởng Bộ Sinh thái Mexico, nhấn mạnh rằng việc phát hiện ra những cá thể đã không được nhìn thấy trong nhiều năm là bằng chứng cho thấy loài này vẫn đang tồn tại và tiếp tục sinh sản.

Mặc dù có sự chuyển biến tích cực này, tình trạng của loài vẫn vô cùng nguy cấp. Vào đầu những năm 1990, quần thể vaquita ước tính khoảng 600 cá thể, nhưng con số này đã giảm xuống chỉ còn 10 vào năm 2018. Năm 2023, CITES đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Mexico do không thể kiểm soát được hoạt động đánh bắt trái phép, các biện pháp này sau đó đã được dỡ bỏ sau khi chính phủ thông qua kế hoạch hành động. Trong khuôn khổ kế hoạch này, Conapesca đã cấp hơn 230 giấy phép sử dụng các ngư cụ thay thế, nhằm đảm bảo hoạt động đánh bắt bền vững. Việc quan sát thấy một cá thể vaquita con vào năm 2025, đặc biệt sau khi không ghi nhận ca sinh nở nào vào năm 2024, là một cột mốc quan trọng, khẳng định sức sống của loài này giữa áp lực chưa từng có.