Rusya Adalet Bakanlığı, Human Rights Watch'u Yasadışı Kuruluşlar Listesine Aldı

Rusya Federasyonu Adalet Bakanlığı, 28 Kasım 2025 tarihinde, merkezi ABD'de bulunan insan hakları kuruluşu Human Rights Watch'u (HRW) ülkedeki yasadışı (istenmeyen) kuruluşlar listesine dahil etti. 2015 tarihli federal yasaya dayandırılan bu karar, HRW'nin Rusya topraklarındaki tüm faaliyetlerinin suç teşkil etmesi anlamına geliyor. Bu adım, sivil toplum üzerindeki denetimin sıkılaştırılması ve uluslararası gözlem faaliyetlerinin kısıtlanması yönündeki mevcut eğilimin bir parçası olarak değerlendiriliyor.

1978 yılında kurulan Human Rights Watch, dünya genelinde 70'ten fazla ülkede insan hakları ihlallerini belgelemekle tanınıyor. Kuruluşun Rusya'daki varlığı 1992 yılına dayanıyordu. Özellikle Şubat 2022'de Ukrayna'daki kapsamlı çatışmaların başlamasının ardından Moskova'da bir ofis açan HRW, Rus birliklerinin eylemlerini kaydetmeye odaklanmıştı. İlginç bir detay olarak, HRW'nin kendisi, resmi yasak kararından kısa bir süre önce, 10 Kasım 2025 tarihinde Rusya'daki faaliyetlerini durdurma kararı almıştı.

Bu kararın Rus vatandaşları üzerindeki sonuçları oldukça ciddi. İlgili yasa, HRW ile işbirliği yapan kişilere idari yaptırımlar öngörüyor. Tekrarlanan ihlallerde veya örgüte mali destek sağlamada ise cezai kovuşturma riski bulunuyor. Özellikle, 'istenmeyen kuruluşun' faaliyetlerini organize etme suçu, altı yıla kadar hapis cezasıyla sonuçlanabilir. Şu an itibarıyla Rusya'nın 'istenmeyen' ilan ettiği kurumların sayısı 275'i aşmış durumda; bu listede Transparency International ve Dünya Doğal Yaşam Fonu (WWF) gibi uluslararası yapılar da yer alıyor.

HRW'nin Asya Direktörü Philip Ballou, yasağın Rusya'nın uluslararası insan hakları standartlarını kabul etmediğinin bir göstergesi olduğunu belirtti. Ballou'ya göre, hükümetin temel amacı, savaş suçlarının belgelenmesini engellemek ve muhalif sesleri bastırmaktır. Bu gelişme, daha önce 2022 yılında Roskomnadzor'un, Başsavcılığın talebi üzerine Ukrayna'daki sivil kayıplara ilişkin bilgiler nedeniyle örgütün web sitesini engellemesiyle başlayan gerilimin bir devamı niteliğindedir.

2015 yılında yürürlüğe giren yasal çerçeve, yabancı ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarının 'devletin anayasal düzeninin, savunma kapasitesinin veya güvenliğinin temellerine tehdit' oluşturması durumunda istenmeyen ilan edilmesine olanak tanıyor. Bu yasa daha önce Amnesty International gibi yapılar aleyhine de kullanılmıştı. Rus vatandaşları için hukuki sonuçlar arasında, 'istenmeyen kuruluşun' materyallerini yayma amacıyla bulundurmanın yasaklanması ve yapılan banka transferlerinin, yasaklı yapıya mali hizmet olarak yorumlanması durumunda ciddi zorluklarla karşılaşılması yer alıyor.