Stabiliteit rond Sagittarius A*: Nieuwe VLT-data zetten theorieën over getijdenvernietiging op losse schroeven

Eind 2025 verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Astronomy & Astrophysics een baanbrekende publicatie. Deze bevatte de resultaten van recente observaties van Sagittarius A* (Sgr A*), het superzware zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel. Een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van Dr. Florian Peissker van de Universiteit van Keulen, heeft aangetoond dat een reeks zogenaamde 'stoffelijke objecten' die rond Sgr A* cirkelen, een onverwachte baanstabiliteit vertonen. Dit staat haaks op de heersende theoretische modellen.

Deze cruciale bevindingen werden verkregen met behulp van de nieuwe ERIS-instrumentatie (Enhanced Resolution Imager and Spectrograph) op de VLT (Very Large Telescope) in Chili, een faciliteit van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). De waarnemingen werpen serieuze twijfels op over eerdere aannames dat deze lichamen onvermijdelijk vernietigd zouden worden door de immense getijdenkrachten, een proces dat ook wel 'spaghettificatie' wordt genoemd. De focus lag op sleutelobjecten zoals G2, het binaire systeem D9, en de objecten X3 en X7, die volgens de verwachting allang uit elkaar gescheurd hadden moeten zijn.

Het object G2, dat men voorheen beschouwde als een simpele wolk van gas en stof op een botsingskoers, volgt volgens de ERIS-data een stabiele baan. Dit suggereert volgens de onderzoekers dat er zich een ster in bevindt. Bovendien behoudt het binaire systeem D9, dat Peisskers team in 2024 voor het eerst identificeerde als het eerste bevestigde dubbelstersysteem op deze extreme nabijheid van Sgr A*, zijn integriteit, ondanks de verpletterende zwaartekrachtspanning. Ook object X7, dat op basis van historische observaties sterk uitgerekt was en waarvan men verwachtte dat het rond 2036 in een spiraal naar het zwarte gat zou verdwijnen, vertoont nu een stabielere beweging.

Deze empirische resultaten vormen een stevige uitdaging voor de astrofysische voorspellingen over getijdenvernietiging nabij superzware zwarte gaten. De stabiliteit van het D9-systeem impliceert in het bijzonder dat ofwel de lokale getijdenkrachten minder intens zijn dan men dacht, óf dat de objecten zelf interne mechanismen bezitten die bestand zijn tegen de extreme zwaartekrachtverschuiving. Dr. Peissker merkte op dat de data aantonen dat Sagittarius A* minder destructief is dan voorheen aangenomen, en dat structuur en stabiliteit mogelijk zijn in het galactische centrum.

Het ERIS-instrument, dat straling in het nabij-infraroodspectrum verzamelt, behoort tot een nieuwe generatie technologieën voor de VLT, gestationeerd op de Paranal-sterrenwacht in Chili. Het heeft eerdere instrumenten zoals NACO en SINFONI vervangen. Tegelijkertijd leverden andere onderzoeken, gebruikmakend van de Event Horizon Telescope (EHT) data uit 2022, de allereerste beelden van de accretieschijf rond Sgr A*. Toekomstige studies zullen naar verwachting data van de in aanbouw zijnde ESO Extremely Large Telescope (ELT) incorporeren om deze fascinerende fenomenen verder op te helderen.