Dấu hiệu ban đầu của quá trình thuần hóa xuất hiện ở loài gấu mèo thành phố

Một nghiên cứu mới được thực hiện bởi các nhà khoa học thuộc Đại học Arkansas tại Little Rock đã hé lộ rằng các quần thể gấu mèo (raccoon) sinh sống trong các khu đô thị lớn của Hoa Kỳ đang bắt đầu bộc lộ những đặc điểm hình thái học sơ khai, tương đồng với quá trình thuần hóa. Bà Rafaela Lesh, nhà sinh vật học và là Phó Giáo sư tại trường đại học này, đưa ra giả thuyết rằng việc thường xuyên tiếp xúc với môi trường đô thị và nguồn thức ăn dồi dào từ chất thải nhân tạo có thể là yếu tố kích hoạt quá trình thuần hóa ở các loài vốn dĩ hoang dã này.

Hiện tượng được biết đến với tên gọi “hội chứng thuần hóa” bao gồm một loạt các thay đổi về hình thái, trong đó đặc điểm nổi bật nhất là sự rút ngắn của phần mặt trước hộp sọ, hay còn gọi là mõm. Nhóm nghiên cứu do bà Lesh dẫn đầu đã tiến hành phân tích một cơ sở dữ liệu khổng lồ, bao gồm hơn 19.000 hình ảnh gấu mèo do chính người dân cung cấp thông qua ứng dụng iNaturalist. Khi so sánh các quần thể sống trong thành phố với những cá thể đồng loại ở khu vực nông thôn, những nơi ít chịu áp lực từ con người, các nhà khoa học đã ghi nhận rằng mõm của gấu mèo thành thị trung bình ngắn hơn khoảng 3,56%.

Những phát hiện này, được công bố trên tạp chí khoa học có bình duyệt Frontiers in Zoology, cho thấy trong hệ sinh thái đô thị, quá trình chọn lọc tự nhiên ưu tiên những cá thể có hành vi dạn dĩ hơn. Sự dạn dĩ này là cần thiết để chúng có thể tiếp cận nguồn thức ăn phong phú do hoạt động của con người tạo ra. Hội chứng thuần hóa, một khái niệm đã được Charles Darwin đề cập, không chỉ bao gồm việc mõm bị ngắn đi mà còn bao gồm các đặc điểm khác như đầu nhỏ hơn và tai cụp. Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng những biến đổi này có thể liên quan đến sự thay đổi trong quá trình phát triển của các tế bào mào thần kinh ngay từ giai đoạn phôi thai.

Theo nhận định của bà Lesh, mõm ngắn hơn và mức độ sợ hãi tự nhiên đối với con người giảm đi là những đặc điểm thích nghi có mối liên hệ mật thiết với nhau, giúp loài vật này sinh tồn hiệu quả trong môi trường sống gần gũi với con người. Nhóm nghiên cứu đã lên kế hoạch thực hiện các phân tích sâu hơn trong tương lai, bao gồm việc đo đạc hình thái trên các bộ sưu tập hộp sọ thực tế và đối chiếu chi tiết hành vi giữa các quần thể thành thị và quần thể sống trong rừng. Nếu giả thuyết này được xác nhận, điều đó ngụ ý rằng gấu mèo đang dần thay đổi bản chất hoang dã của mình để đổi lấy sự tiếp cận ổn định với các nguồn tài nguyên do con người tạo ra.

Sự thích nghi nhanh chóng này đặt ra những câu hỏi thú vị về tốc độ tiến hóa trong môi trường nhân tạo. Việc gấu mèo thành phố thể hiện những thay đổi về cấu trúc xương mặt chỉ trong một khoảng thời gian tương đối ngắn cho thấy áp lực chọn lọc từ môi trường đô thị mạnh mẽ đến mức nào. Đây là một ví dụ điển hình cho thấy động vật hoang dã đang phản ứng ra sao trước sự mở rộng không ngừng của các khu vực đô thị trên toàn cầu.