Etiyopya'daki Hayli Gubbi Volkanı On Binlerce Yıllık Sessizliğini Bozdu

Etiyopya'nın sismik açıdan aktif Afar bölgesinde bulunan Hayli Gubbi volkanı, 23 Kasım 2025 Pazar günü patlayarak jeolojik kayıtlarda yaklaşık 10.000 ila 12.000 yıllık bir sessizliği sonlandırdı. Bu volkanik aktivite, bölgenin Afrika ve Arap levhalarının ayrıldığı, sürekli jeolojik stresin yaşandığı Doğu Afrika Rift Vadisi'ndeki konumuyla doğrudan ilişkilidir. Smithsonian Enstitüsü Küresel Volkanizma Programı'na göre, Hayli Gubbi'nin Holosen döneminde (yaklaşık 12.000 yıl önce başlayan dönem) bilinen bir faaliyeti bulunmamaktadır.

Bölgenin erişilemezliği ve zorlu koşulları nedeniyle, patlamaya ilişkin ilk veriler büyük ölçüde uydu sistemleri aracılığıyla elde edildi. Toulouse Volkanik Kül Danışma Merkezi (Toulouse VAAC), patlama sonrası yaptığı ilk değerlendirmelerde volkanik kül bulutunun atmosferde 10 ila 15 kilometre yüksekliğe ulaştığını tespit etti. Bu yüksek irtifaya çıkan kül ve beraberindeki kükürt dioksit (SO₂) bulutu, hızla doğuya doğru, Arap Yarımadası'nın hava sahası üzerine doğru sürüklendi.

Toulouse VAAC, bu tehlikeli materyalin Yemen ve Umman hava sahalarını etkilediğine dair uyarılar yayınladı. Volkanik kül, ince kayaç ve mineral parçacıklarından oluştuğu için jet motorları için aşındırıcı ve tıkayıcı riskler taşır; bu durum, havacılık otoritelerini derhal rotalarda değişiklikler uygulamaya yöneltti. Kül bulutunun ilerleyen saatlerde Pakistan ve Hindistan'a doğru da izlendiği rapor edildi. Toulouse VAAC'ın güncel tahminlerine göre, kül bulutunun +12 saat içinde Türkiye'nin de dahil olduğu geniş bir coğrafyaya yayılması öngörüldü.

Hayli Gubbi'nin bulunduğu Afar Üçgeni, Afrika kıtasının parçalanarak yeni bir okyanusun doğuşuna zemin hazırlayan tektonik hareketlerin gözlemlendiği jeolojik açıdan eşsiz bir alandır. Patlamanın ardından atmosfere yayılan gazlar, uzun vadede bölgesel iklim dinamiklerini etkileme potansiyeli taşırken, külün kendisi güneş ışığını engelleyerek görüş mesafesini düşürebilir ve su kaynaklarını kirletebilir.

Bölgesel yetkililer, patlama sonrası can kaybı veya zorunlu tahliye bilgisi olmadığını bildirirken, gözler bölgedeki jeolojik hareketliliğin devam edip etmeyeceğine ve kül bulutunun seyrine çevrildi. Uluslararası havacılık güvenliği, Toulouse VAAC gibi merkezlerin 6 saatlik periyotlarla güncellediği Kül Tahmin Grafikleri (VAG) ile sağlanmaktadır. Bu olay, Rift Vadisi'nin aktif jeodinamik yapısının bir kez daha altını çizmektedir.