Casma Vadisi'nde Chankillo'dan Daha Eski Anıtsal Yapı Astronomik Bilginin Derinliğini Gösteriyor

Peru'nun Áncash bölgesindeki Casma Nehri vadisinde yürütülen arkeolojik araştırmalar, daha önce bilinen Chankillo Güneş Gözlemevi'nden daha eski bir anıtsal yapının keşfedilmesini sağladı. Bu bulgu, Amerika kıtasındaki organize astronomik bilimin başlangıcına dair mevcut anlayışı yeniden şekillendirmektedir.

UNESCO Dünya Mirası Alanı statüsündeki Chankillo Arkeoastronomik Kompleksi, yaklaşık MÖ 250'ye tarihlenen 13 kulesiyle tanınmaktadır. Peruvian Kültür Bakanlığı, Kasım 2025'in sonlarında yaptığı resmi duyuruda, yeni keşfedilen yapının belirgin bir güneş yönelimi sergilediğini ve gök cisimlerinin hareketlerini izlemek amacıyla inşa edildiğini belirtti. Yürütme Birimi 010 Direktörü Arkeolog Ivan Ghezzi Solis, ilk stratigrafi ve yapı malzemesi analizlerine dayanarak, bu yeni yapının Güneş Gözlemevi'nden önemli ölçüde daha eski olduğunu ifade etti; kesin yaşının belirlenmesi için radyokarbon tarihleme süreçlerinin tamamlanması beklenmektedir.

İlerleyen kazılar, Ay döngüsüyle özel olarak hizalanmış bir koridorun varlığını ortaya çıkardı. Bu koridor batıya, tahkimatlı tapınağa doğru bakmaktadır. Bu ikili takip sistemi, antik toplumun hem güneşin yıllık yörüngesini hem de Ay'ın daha karmaşık ritimlerini titizlikle gözlemlediğini kanıtlamakta ve bölge için varsayılandan daha gelişmiş bir astronomik bilgi birikimine işaret etmektedir.

Keşif, göksel takibin sosyal güçle olan bağlantısını da güçlendirmektedir. Bilim insanları, gözlemevinin yakınında Patazca stilinde, neredeyse bir metre yüksekliğinde, savaş pozisyonlarındaki savaşçı figürleriyle süslenmiş büyük bir törensel kap buldu. Bu nesnenin kısıtlı alanda bulunması, askeri gücü kontrol eden elitlerin aynı zamanda uzmanlaşmış astronomik bilgiye de hükmettiğini ve böylece sosyal yapıyı pekiştirdiğini düşündürmektedir.

Kültür Bakanlığı, bu bulguların Casma Vadisi'ni "dünyanın en önemli atalardan kalma astronomik merkezlerinden biri" olarak sağlamlaştırdığını vurgulamaktadır. Chankillo'nun kendisi, MÖ 4. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen ve Temmuz 2021'de UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilen on üç kulesiyle bilinmektedir. Bu yeni keşif, bölgenin astronomik faaliyetlerinin en azından Chankillo Kompleksi'nin bilinen döneminden daha eskiye dayandığını göstererek, Güney Amerika'daki erken medeniyetlerin zamanı anlama ve kaydetme konusundaki yeteneklerini yeniden değerlendirmeyi gerektirmektedir.