Archeolodzy Odkrywają Monumentalną Strukturę Starszą Niż Obserwatorium Chankillo w Peru

Archeolodzy pracujący w peruwiańskiej dolinie rzeki Casma, w regionie Áncash, zidentyfikowali monumentalną budowlę, której datowanie wstępnie umiejscawia ją przed słynnym Kompleksem Archeoastronomicznym Chankillo. To znalezisko ma potencjał do radykalnej rewizji rozumienia początków zorganizowanej nauki astronomicznej na kontynencie amerykańskim. Kompleks Chankillo, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, znany z trzynastu wież wzniesionych około 250 roku p.n.e., teraz ujawnia warstwę historyczną sięgającą potencjalnie kultury Casma/Sechín, której najstarsza architektura monumentalna datowana jest na okres od 2000 do 1000 roku p.n.e.

Peruwiańskie Ministerstwo Kultury oficjalnie potwierdziło odkrycie pod koniec listopada 2025 roku, precyzując, że nowa konstrukcja wykazuje wyraźną orientację słoneczną, co wskazuje na jej celowe wzniesienie w celu precyzyjnego śledzenia ruchów ciał niebieskich. Archeolog Ivan Ghezzi Solis, dyrektor Jednostki Wykonawczej 010 Chankillo, poinformował, że wstępna analiza stratygrafii oraz materiałów budowlanych, w tym kamienia, mułu i adobe, sugeruje, iż struktura jest znacznie starsza od Obserwatorium Słonecznego. Oczekuje się, że formalne datowanie radiowęglowe, które jest obecnie w trakcie realizacji, ustali dokładny wiek budowli, co może znacząco wydłużyć chronologię planowania astronomicznego w Peru przedkolumbijskim.

Dalsze prace wykopaliskowe ujawniły dodatkowy, złożony element architektoniczny: korytarz celowo zorientowany zgodnie z cyklem księżycowym. Ten korytarz skierowany jest na zachód, w stronę ufortyfikowanej świątyni, co dowodzi, że starożytne społeczeństwo monitorowało zarówno roczną ścieżkę Słońca, jak i bardziej złożone rytmy Księżyca. To podwójne układy obserwacyjne świadczą o tym, że wiedza astronomiczna była bardziej zróżnicowana i zaawansowana, niż dotychczas zakładano dla tego stanowiska archeologicznego.

Odkrycie to bezpośrednio łączy śledzenie nieba z potęgą społeczną, ponieważ naukowcy zlokalizowali duży naczynie ceremonialne w stylu Patazca w pobliżu obserwatorium, w obszarze o ograniczonym dostępie. Naczynie to, mierzące niemal metr wysokości, zdobione było glinianymi figurkami wojowników w pozycjach bojowych, a według doniesień, zostało celowo rozbite w ramach aktu rytualnego. Jego umiejscowienie w strefie zastrzeżonej sugeruje, że elity kontrolujące siłę militarną jednocześnie sprawowały władzę nad specjalistyczną wiedzą astronomiczną, co wzmacniało i legitymizowało strukturę społeczną tamtego okresu.

Ministerstwo Kultury Peru stanowczo twierdzi, że te odkrycia umacniają pozycję Doliny Casma jako „jednego z najważniejszych pradawnych centrów astronomicznych na świecie”. Prace konserwatorskie nad istniejącymi Trzynastoma Wieżami są kontynuowane, a plany zakładają zwiększenie dostępu publicznego do obiektu w ciągu najbliższych dwóch do trzech lat. Ponadto, Jednostka Wykonawcza zidentyfikowała dwanaście kolejnych punktów astronomicznych w dolinach Casma i Nepeña, które zostaną zaproponowane UNESCO do rozszerzenia statusu Światowego Dziedzictwa w perspektywie pięciu do sześciu lat.