Mops ve Bulldog Irkları İçin Sağlık Değerlendirme Sistemi Devrimi: Brakisefal Irk Standartları Değişiyor

Kinoloji dünyasında, özellikle mops, Fransız ve İngiliz bulldogları gibi brakisefal (kısa kafalı) ırkları yakından ilgilendiren önemli değişimler kapıda. Onlarca yıldır bu hayvanların dış görünüşleri, aşırı dekoratif özelliklere olan düşkünlükle şekillendirildi. Ancak bu estetik odaklanma, ciddi kalıtsal hastalıkların birikmesine yol açarak bu ırkları yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. Bu eğilimi, 2025 yılı sonlarında REGIONS yayın organında yer alan haberlerde Podolsk veterineri Natalya Şirokaya gibi uzmanlar dile getirdi. Şirokaya, seleksiyonun fizyolojik refah yerine estetiğe odaklanmasının sonuçlarına dikkat çekti. Benzer şekilde, İngiliz veteriner dernekleri ve uzmanlar da 'sevimli' görünüme yönelik seçimin hayvanların fizyolojik durumunu kötüleştirdiği yönündeki endişelerini uzun süredir dile getiriyorlardı.

Temel sorun, sahipleri tarafından sevimli özellikler olarak algılanan ancak sürekli rahatsızlık ve hatta acı kaynağı olan spesifik anatomik yapılarda yatıyor. Natalya Şirokaya'nın açıklamalarına göre, aşırı kısa burun yapısı, yoğun deri kıvrımları ve büyük gözler sürekli solunum, görme ve cilt enfeksiyonu sorunlarına neden oluyor. Brakisefal Solunum Yolu Tıkanıklığı Sendromu (BOAS), fiziksel aktivite veya yüksek sıcaklıklarda daha da kötüleşen kalıcı oksijen yetersizliğine yol açıyor. Ayrıca, doğal olmayan iskelet yapısı, hareket sistemi patolojileri riskini artırarak bu evcil hayvanların yaşam kalitesini ve süresini ciddi ölçüde kısaltıyor. Brakisefal ırk temsilcileri, çoğu zaman pahalı solunum düzeltme ameliyatları gibi sürekli tıbbi müdahaleler olmadan tam bir yaşam sürememektedir.

Bu kritik duruma yanıt olarak, uluslararası kinoloji organizasyonları 'Doğuştan Sağlık Değerlendirmesi' (Innate Health Assessment, IHA) adı verilen yeni bir sistemin uygulanmasını başlatıyor. Bu araç seti, hastalık riskiyle bağlantılı on anatomik özelliğe göre bir köpeği objektif olarak değerlendirmeye olanak tanıyor. Kritik özellikler listesinde merle rengi, belirgin deri kırışıklığı, aşırı kısa burun, fırlak gözler; ayrıca ısırma bozuklukları, eğri veya kısa uzuvlar ve sert omurga bulunuyor.

Yeni sistem, üreme faaliyetleri için katı kriterler belirleyerek odağı dekoratif görünümden işlevsel sağlığa kaydırıyor. IHA'nın temel gerekliliklerine göre, bir köpeğin çiftleşme izni alabilmesi için on üzerinden en az sekiz puan toplaması gerekiyor. Programın öncülleri, bunun ırkların yasaklanması değil, patolojik değişimleri dışlamak amacıyla standartların değiştirilmesi olduğunu savunuyorlar. Önümüzdeki beş yıl içinde geçiş puanı kademeli olarak dokuza yükseltilecek ve on yıllık dönemin sonunda üreme için asgari gereklilik on puan tam notu olacak. Bu durum, sağlığa zararlı aşırı fenotipleri sergileyen hayvanların resmi üreme programlarından kademeli olarak çıkarılması anlamına gelecek ve bu da ırkların dış görünüşünde kaçınılmaz bir dönüşüme yol açacaktır.

IHA'nın uygulamaya konulması, yaklaşımı standartlaştırma ve mops ile bulldogların gelecek nesillerinin anatomik olarak sağlıklı, tam ve aktif bir yaşam sürebilecek bireyler olmasını sağlama çabasıdır. Bu yeni dönem, görünüşün ötesinde, hayvan refahını merkeze alan bir dönüm noktası olarak görülüyor.