Vier Zeldzame Lanen uit de 10e-11e Eeuw Geborgen uit het Poolse Jezioro Lednickie

Tijdens een recente onderzoeksoperatie in 2025 hebben onderwaterarcheologen vier uitzonderlijk goed bewaarde middeleeuwse lansen opgevist van de bodem van het Jezioro Lednickie, gelegen in het westen van Polen. Deze artefacten, die dateren uit de overgangsperiode van de 10e naar de 11e eeuw na Christus, zijn van cruciaal belang voor het inzicht in de krijgscultuur en de sociale structuur van de vroege Piastenstaat. Het Lednickie-meer staat al lang bekend als een archeologische schatkamer; er zijn reeds meer dan 280 vroegmiddeleeuwse voorwerpen geborgen die de heerschappij van Mieszko I en Bolesław de Dappere omspannen.

De expeditie stond onder leiding van deskundigen van de Nicolaus Copernicus Universiteit, met name professor Andrzej Pydyn en dr. Mateusz Popek van het Centrum voor Onderwaterarcheologie. De vier geborgen lansen vertonen een opvallende variatie in zowel hun constructie als hun versiering. Het kortste exemplaar, met een lengte van ongeveer 2,1 meter, onderscheidt zich doordat een aanzienlijk deel van de oorspronkelijke essenhouten schacht nog intact is. Bovendien was de speerpunt voorzien van een ring van hertenhoorn, een detail dat zelden wordt aangetroffen bij vondsten uit die tijd.

Een tweede speerpunt kenmerkt zich door een sierlijke vorm die doet denken aan een wilgenblad, wat wijst op de aanwezigheid van geavanceerde lokale ambachtelijke technieken. De staat van conservering van de houten onderdelen op een van de lansen is, zoals professor Pydyn opmerkt, werkelijk buitengewoon. Slechts twee andere lansen uit Lednica kunnen bogen op dergelijke bewaarde houten componenten.

De derde lans vertegenwoordigt het summum van de metaalbewerking van die periode. Deze is vervaardigd met behulp van de techniek van het patroonslassen. Deze complexe methode, waarbij zacht laaggecarboniseerd staal en hard hooggecarboniseerd staal herhaaldelijk werden samengevoegd, garandeerde de kling superieure gevechtseigenschappen en was een teken van het hoogste vakmanschap. Het meest in het oog springende object is echter de vierde lans, die informeel de bijnaam de 'Prinslans' heeft gekregen. De huls van dit wapen is rijkelijk versierd met inlegwerk van goud, zilver, brons, tin, zink en lood. Het ornament bevat spiraalvormige patronen en triskele-motieven. Volgens dr. Pydyn dienden deze waarschijnlijk als een indicator van de hoge status van de drager, zowel in ceremoniële contexten als tijdens veldslagen.

Dr. Popek suggereert dat het rijk versierde stuk mogelijk geen wapen voor direct gebruik was, maar eerder een machtssymbool, een persoonlijk insigne voor een hooggeplaatste officier, of een ritueel offer. Het eiland Ostrów Lednicki, de vindplaats, was historisch gezien een van de belangrijkste politieke en religieuze centra en diende als bolwerk voor de eerste Poolse heersers, Mieszko I en Bolesław de Dappere.

De vraag waarom er zo’n concentratie aan wapens in het meer ligt, blijft een open vraag. Het kan het gevolg zijn van verliezen tijdens militaire confrontaties, of het kan wijzen op doelbewuste rituele offers. Gezien de historische context, waaronder mogelijke militaire acties in de jaren 1030 waarbij de Boheemse hertog betrokken was, is de theorie van gevechtsverliezen zeker plausibel. Desalniettemin neigt de weelde van de 'Prinslans' onderzoekers naar de overtuiging dat het een symbolische rol speelde in het verstevigen van de politieke legitimiteit van de Piasten-dynastie.