Bảo tàng Quốc gia Libya tại Tripoli Tái Khai Trương Sau 14 Năm Đóng Cửa

Vào thứ Sáu, ngày 12 tháng 12 năm 2025, một sự kiện văn hóa trọng đại đã diễn ra tại Tripoli: lễ tái khai trương Bảo tàng Quốc gia Libya. Địa điểm này tọa lạc trong khu phức hợp lịch sử Lâu đài Đỏ (As-Saraya Al-Hamra). Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình phục hồi văn hóa của đất nước, sau gần mười bốn năm bảo tàng phải ngừng hoạt động. Việc đóng cửa bắt đầu từ cuộc nội chiến nối tiếp cuộc nổi dậy năm 2011 lật đổ Muammar Gaddafi.

Lễ khai mạc được tổ chức long trọng, đi kèm với màn bắn pháo hoa rực rỡ trên Quảng trường Các Liệt sĩ (trước đây là Quảng trường Xanh dưới thời Gaddafi). Buổi lễ quy tụ nhiều quan chức cấp cao của chính phủ, đại sứ các nước cùng các nhân vật văn hóa tiêu biểu từ khắp thế giới Ả Rập.

Thủ tướng của Chính phủ Thống nhất Quốc gia (GNU), cơ quan đang kiểm soát miền Tây Libya, ông Abdul Hamid Dbeibah, đã nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của cơ sở này. Ông mô tả bảo tàng là “ký ức toàn diện của quốc gia”, một yếu tố thiết yếu để bảo tồn lịch sử sâu sắc của Libya. Lịch sử này trải dài qua nhiều nền văn minh kế tiếp nhau, từ các thuộc địa Hy Lạp và La Mã cho đến di sản Hồi giáo phong phú. Các công tác trùng tu, vốn đã kéo dài nhiều năm và bị gián đoạn do tình hình an ninh bất ổn, đã được đẩy nhanh tiến độ đáng kể kể từ năm 2022.

Bảo tàng, được thành lập từ năm 1919, nay khoác lên mình diện mạo mới với thiết kế hiện đại, tích hợp công nghệ âm thanh và hình ảnh tương tác tiên tiến, cùng một khu vực giáo dục dành cho trẻ em. Nơi đây trưng bày di sản văn hóa kéo dài năm thiên niên kỷ. Tọa lạc trong một pháo đài có nguồn gốc từ thời Ottoman, các bộ sưu tập trải rộng qua các giai đoạn thống trị của người Hy Lạp, La Mã, và Ottoman. Đặc biệt, các hiện vật được nhân viên bảo tàng nỗ lực cứu vớt, như 5000 năm tuổi của các xác ướp tìm thấy tại Ouan Mhagghag, đã được trưng bày.

Trong số các hiện vật nổi bật phải kể đến các phiến đất sét thời Phoenicia, cùng với những kiệt tác từ Leptis Magna và Sabratha, bao gồm các bức tranh khảm La Mã tinh xảo. Một khu vực riêng biệt được dành riêng để tôn vinh Vua Idris as-Sanussi và gia tộc as-Sanussi.

Quá trình tái thiết tòa nhà và các không gian trưng bày chủ yếu có sự tham gia của các chuyên gia Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó, công ty Balich của Ý chịu trách nhiệm tổ chức lễ khai mạc, huy động khoảng 200 chuyên gia người Ý. Các nhà chức trách Libya năm 2025 khẳng định rằng bảo tàng được hiện đại hóa này đóng vai trò là công cụ đoàn kết, giới thiệu những báu vật lịch sử cho cả người dân miền Đông và miền Tây Libya. Ban đầu, bảo tàng ưu tiên tiếp đón học sinh, sinh viên, và dự kiến sẽ mở cửa hoàn toàn cho công chúng vào đầu năm 2026.

Động thái này nằm trong nỗ lực lớn hơn nhằm khôi phục cơ sở hạ tầng văn hóa của đất nước. Tuy nhiên, nó diễn ra trong bối cảnh các thách thức chính trị vẫn còn tồn tại, bao gồm cả việc Thủ tướng Dbeibah phải đối mặt với sự thách thức quyền lực từ chính phủ đối thủ ở phía Đông. Việc phục hồi bảo tàng, vốn bị đóng cửa sau khi các hiện vật liên quan đến Gaddafi bị hư hại, thể hiện quyết tâm bảo tồn di sản quốc gia. Trước đó, Cục Cổ vật Libya đã thông báo về việc hồi hương các tạo tác, ví dụ như bức tượng cổ được trả lại từ Bảo tàng Metropolitan ở Cleveland, Ohio, cho thấy những nỗ lực quốc tế trong việc hồi hương các giá trị văn hóa đang được đẩy mạnh.