Trablus Ulusal Müzesi, 14 Yıllık Aranın Ardından Kapılarını Yeniden Açtı

Libya'nın başkenti Trablus'ta, tarihi Kızıl Kale (As-Saraya al-Hamra) kompleksinde yer alan Ulusal Müze, 12 Aralık 2025 Cuma günü yeniden ziyarete açıldı. Bu yeniden açılış, ülkenin kültürel hayatında önemli bir dönüm noktasını işaret ediyor. Müze, Muammer Kaddafi'ye karşı 2011'deki isyanı takip eden iç savaş nedeniyle yaklaşık on dört yıl boyunca kapalı kalmıştı. Kaddafi döneminde Şehitler Meydanı olarak bilinen alanda havai fişek gösterileriyle kutlanan törene, Arap dünyasından üst düzey devlet yetkilileri, büyükelçiler ve kültür çevrelerinin önde gelen isimleri katıldı.

Batı Libya'yı kontrol eden Ulusal Birlik Hükümeti'nin (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, bu kurumun taşıdığı büyük öneme vurgu yaptı. Dibeybe, müzeyi ulusun derin tarihini, Yunan ve Roma kolonilerinden İslam mirasına kadar uzanan medeniyetleri korumak için hayati önem taşıyan “ulusun tam hafızası” olarak nitelendirdi. Birkaç yıldır süren ve güvenlik istikrarsızlığı nedeniyle kesintiye uğrayan restorasyon çalışmaları, 2022 yılından itibaren hız kazandı.

1919 yılında kurulan müze, artık ziyaretçilere beş bin yıllık bir mirası sergileyen modern bir tasarım, etkileşimli görsel-işitsel teknolojiler ve çocuklar için bir eğitim alanı sunuyor. Osmanlı kökenli bir kalede yer alan sergi, Yunan ve Roma egemenliğinden Osmanlı yönetimine kadar olan dönemleri kapsıyor. Personelin kurtardığı eserler arasında, Un Muhaggiag'dan getirilen 5000 yıllık mumyalar bulunuyor. Öne çıkan parçalar arasında Pun tabletlerinin yanı sıra Leptis Magna ve Sabratha'dan getirilen, Roma mozaiklerini de içeren başyapıtlar yer alıyor. Kral İdris es-Senusi ve Senusi ailesine ayrılmış özel bir bölüm de koleksiyonun önemli bir parçasını oluşturuyor.

Binanın ve mekanların yeniden inşasında büyük ölçüde Türk uzmanların katkısı oldu. Açılış töreninin organizasyonunu ise yaklaşık 200 İtalyan uzmanı görevlendiren İtalyan Balich şirketi üstlendi. 2025 yılında yetkililer, modernize edilen müzenin hem doğu hem de batı Libya sakinlerine başyapıtları sunarak birleştirici bir araç işlevi gördüğünü belirtiyorlar. Müze, başlangıçta öncelikli olarak okul öğrencilerine açık olacak; geniş kitlelere yönelik tam açılış ise 2026 yılının başlarına planlanmış durumda.

Bu adım, Kaddafi ile ilgili eserlerin zarar görmesi sonucu kapanan müzenin yeniden faaliyete geçirilmesiyle, kültürel altyapıyı onarma yönündeki daha geniş çabaların bir parçası olarak görülüyor. Bu çaba, Başbakan Dibeybe'nin yetkilerinin doğudaki rakip hükümet tarafından sorgulanması gibi devam eden siyasi zorluklara rağmen atılmış önemli bir adımdır. Libya Eski Eserler Dairesi daha önce Cleveland, Ohio'daki Metropolitan Müzesi'nden antik bir heykel gibi eserlerin iadesi konusunda bilgi vermişti; bu durum, kültürel varlıkların geri dönüşü için uluslararası düzeyde yürütülen çalışmaları da gözler önüne seriyor.