Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đẩy nhanh xây dựng tuyến đường sắt chiến lược nối liền châu Á và châu Âu

Vào thứ Hai, ngày 30 tháng 11 năm 2025, các nhà lãnh đạo ngành ngoại giao của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, ông Abbas Araghchi và ông Hakan Fidan, đã chính thức tuyên bố ưu tiên khởi công xây dựng tuyến đường sắt kết nối mới chung giữa hai nước. Dự án này, được biết đến ở Iran với tên gọi là tuyến đường sắt quá cảnh Marand–Cheshmeh-Soraya, mang mục tiêu thiết lập một hành lang thương mại trọng yếu, tạo điều kiện giao thông trực tiếp giữa hai lục địa Á và Âu.

Tuyến đường sắt được quy hoạch có chiều dài khoảng 200 km, sẽ kết nối thành phố Marand của Iran với khu vực biên giới Aralik của Thổ Nhĩ Kỳ, thông qua điểm trung chuyển Cheshmeh-Soraya. Theo đánh giá từ giới chức Iran, tổng chi phí thực hiện dự án này ước tính vào khoảng 1,6 tỷ đô la Mỹ, và thời gian hoàn thành dự kiến được xác định trong khoảng ba đến bốn năm. Iran xem vị trí địa lý chiến lược của mình tại ngã tư Á-Âu là một lợi thế lớn, nhằm mục đích thúc đẩy nền kinh tế vốn đang chịu ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt quốc tế thông qua việc phát triển cơ sở hạ tầng và mở rộng giao thương với các nước láng giềng.

Trước đó, Bộ trưởng Giao thông vận tải Iran, bà Farzaneh Sadegh, đã nhấn mạnh rằng tuyến đường này sẽ chuyển đổi phần phía Nam của Con đường Tơ lụa lịch sử thành một “hành lang đường sắt hoàn chỉnh, đảm bảo tính liên tục của mạng lưới giữa Trung Quốc và châu Âu”. Bà cũng cam kết tuyến này sẽ cung cấp dịch vụ “vận chuyển nhanh chóng và giá rẻ cho mọi loại hàng hóa với số lần dừng tối thiểu”. Việc hoàn thiện tuyến đường này sẽ củng cố vai trò của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ như những trung tâm trung chuyển then chốt, dịch chuyển cán cân kinh tế từ các tuyến đường biển sang đường bộ, đồng thời gắn kết chặt chẽ với các sáng kiến toàn cầu như Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.

Cuộc họp báo chung tại Tehran cũng là dịp để hai bên thảo luận về mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, bao gồm cả việc loại bỏ các rào cản thương mại và đầu tư hiện có. Trọng tâm đặc biệt được đặt vào lĩnh vực năng lượng: Iran bày tỏ sẵn lòng gia hạn hợp đồng xuất khẩu khí đốt tự nhiên sang Thổ Nhĩ Kỳ, hợp đồng này sẽ hết hạn vào tháng 11 năm 2026, và mở rộng hợp tác trong lĩnh vực điện năng. Điều này cho thấy nỗ lực của Tehran và Ankara nhằm làm sâu sắc thêm mối quan hệ, vượt ra ngoài khuôn khổ hợp tác về hậu cần đơn thuần.

Bên cạnh các dự án cơ sở hạ tầng, các bộ trưởng cũng đã thống nhất quan điểm về an ninh khu vực, đồng lòng xác định sự bành trướng của Israel là mối đe dọa chính đối với sự ổn định chung. Iran cũng đã thông báo kế hoạch mở lãnh sự quán tại tỉnh Van của Thổ Nhĩ Kỳ, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự xích lại gần hơn về mặt ngoại giao. Thỏa thuận đạt được vào ngày 30 tháng 11 năm 2025 đánh dấu đỉnh cao của quá trình xích lại gần nhau về mặt chiến lược ở nhiều cấp độ giữa hai cường quốc, hướng tới sự thịnh vượng kinh tế và vị thế thống lĩnh khu vực trong lĩnh vực trung chuyển hàng hóa.