Đại dương lên tiếng: Các nhà khoa học ghi nhận cơ chế phân hủy nhựa tự nhiên, thay đổi bức tranh tương lai

Vào tháng 11 năm 2025, các nhà nghiên cứu tại KAUST đã phát hiện ra một điều mà vài năm trước còn bị coi là không tưởng: các vi khuẩn biển trên khắp thế giới đã tự học được cách phân hủy nhựa một cách tự nhiên.

Điều này xảy ra mà không cần đến phòng thí nghiệm, không cần sự can thiệp của con người, và không cần bất kỳ chất xúc tác nào. Có thể nói, chính Mẹ Thiên nhiên đã kích hoạt cơ chế tự bảo vệ này.

Phát hiện cốt lõi của KAUST là gì?

Các nhà khoa học đã tiến hành phân tích hơn 400 mẫu nước biển, trải dài từ bề mặt xuống độ sâu 2 km. Họ phát hiện ra rằng gần 80% các cộng đồng vi sinh vật trong đại dương chứa các enzyme PETase hoạt động, có khả năng phá vỡ nhựa PET. Đây là một con số đáng kinh ngạc.

Tuy nhiên, điểm mấu chốt nằm ở một cấu trúc đặc biệt của enzyme này:

• Mô típ M5 – dấu vân tay của những vi khuẩn thực sự có khả năng tiêu hóa nhựa.

Nếu mô típ này hiện diện, vi khuẩn sẽ hoạt động hiệu quả. Ngược lại, nếu thiếu đi dấu ấn này, quá trình phân hủy gần như không diễn ra.

Tại sao tự nhiên lại khởi động cơ chế này?

Trong vùng nước sâu, nơi khan hiếm chất dinh dưỡng, nhựa đã trở thành một nguồn cung cấp carbon bổ sung. Nói cách khác, các vi sinh vật đang tận dụng những gì chúng ta thải ra. Sự tiến hóa đã thích nghi nhanh hơn nhiều so với dự đoán của giới khoa học.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần ghi nhớ là: Quá trình phân hủy đang diễn ra, nhưng với tốc độ rất chậm. Đại dương không thể “tiêu hóa” kịp lượng nhựa mà nó tiếp nhận hàng năm—ước tính từ 5 đến 12 triệu tấn.

Đại dương luôn thể hiện bản chất của nó:

Nó điều chỉnh sự hài hòa, chứ không phải chiến đấu. Nó không chống lại sự thay đổi. Nó thích nghi. Nó tìm kiếm sự cân bằng trong các điều kiện mới.

• Thiên nhiên không tiêu diệt vấn đề—nó biến vấn đề thành tài nguyên.

Chúng ta đang chứng kiến cách toàn bộ trường sinh quyển của hành tinh phản ứng lại thách thức của nhân loại theo cách mà chỉ Sự Sống mới có thể làm được.

Phát hiện này quan trọng như thế nào đối với tương lai?

Việc thấu hiểu cơ chế M5 mang lại cơ hội quý giá:

• Tạo ra các công nghệ sinh học an toàn để tái chế nhựa.

Nhưng điều quan trọng nhất: các nhà khoa học đã xác nhận đây là một giải pháp khả thi.

Đại dương đang chỉ cho chúng ta hướng đi. Phần còn lại là sự lựa chọn của nhân loại.