Bí ẩn Lặn Sâu 1250 Mét của Cá Manta Trước Hành Trình Di Cư Dài Ngày

Những phát hiện khoa học mới được công bố vào năm 2025 đã làm thay đổi căn bản hiểu biết của chúng ta về tập tính của loài cá đuối Manta đại dương (Mobula birostris). Hóa ra, ngay trước khi thực hiện các chuyến di cư kéo dài hơn 200 km, những con cá đuối khổng lồ này lại thực hiện các cú lặn sâu cực độ xuống tới 1250 mét. Trước đây, giới nghiên cứu từng tin rằng cá manta hiếm khi chìm xuống dưới mức 120 mét, tức là khu vực vẫn còn ánh sáng mặt trời xuyên tới.

Cá Manta đại dương được biết đến là loài cá đuối lớn nhất hành tinh, với sải vây có thể đạt tới bảy mét và trọng lượng vượt quá hai tấn. Những chuyển động lướt nhẹ nhàng của chúng trên mặt nước đã quá quen thuộc với các nhà khoa học, nhưng việc chúng dám thâm nhập vào vùng bóng tối nửa đêm này lại hé lộ một khía cạnh hoàn toàn mới mẻ trong sinh học của chúng.

Quá trình nghiên cứu này được thực hiện bởi một đội ngũ nhà khoa học quốc tế, bao gồm các chuyên gia từ Đại học Murdoch (Úc), kéo dài suốt một thập kỷ từ năm 2012 đến 2022. Nhờ việc sử dụng các thiết bị truyền tín hiệu vệ tinh, họ đã thu thập được hơn 2700 ngày dữ liệu từ 24 cá thể manta, ghi lại chi tiết về lộ trình, độ sâu và nhiệt độ nước. Tổng cộng, có tới 79 lần ghi nhận các đợt lặn sâu phi thường, trong đó 71 lần diễn ra ngoài khơi bờ biển Aotearoa (New Zealand). Sự tập trung này cho thấy rõ ràng: những lần hạ độ sâu này không phải là hành vi săn mồi, mà là một phần của cơ chế định vị và điều hướng.

Địa hình thềm lục địa New Zealand, nơi có những đoạn chuyển tiếp đột ngột xuống vùng nước sâu, tạo điều kiện lý tưởng để cá manta tận dụng các “hành lang thẳng đứng” trước khi bắt đầu hành trình di cư về phía bắc. Tại các khu vực khác như Indonesia hay Peru, những cơ hội địa lý như vậy ít xuất hiện hơn, điều này có thể lý giải cho sự khác biệt trong tập tính giữa các quần thể.

Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng cá manta không nán lại lâu ở độ sâu tối đa; thay vào đó, chuyển động của chúng mang tính chất bậc thang và diễn ra nhanh chóng. Chính điều này đã củng cố giả thuyết rằng các sinh vật này đang thu thập thông tin về các thông số ổn định của đại dương—như nhiệt độ, mật độ các tầng nước, và tín hiệu từ trường—nhằm mục đích định hướng khi chúng di chuyển ra biển khơi, nơi không còn các điểm tham chiếu trực quan. Về bản chất, vùng nước sâu đã trở thành một hệ thống “GPS đại dương” đối với chúng.

Kết quả của nghiên cứu kéo dài mười năm này mang ý nghĩa bảo tồn vô cùng quan trọng. Chúng minh chứng rằng sự sinh tồn của cá manta không chỉ phụ thuộc vào các khu vực ven bờ quen thuộc mà còn gắn liền với các hệ sinh thái nước sâu, vốn đang phải chịu áp lực ngày càng lớn từ hoạt động đánh bắt công nghiệp. Để bảo vệ thành công loài này, chúng ta cần phải xem xét không chỉ khu vực kiếm ăn mà còn cả những tuyến đường lặn sâu quan trọng, vốn là yếu tố quyết định cho một chuyến di cư thành công.