Bản Đồ Thực Vật Toàn Diện Tiết Lộ 107 Nghìn Hecta Thảm Thực Vật Tại Châu Nam Cực

Vào tháng 12 năm 2025, cộng đồng khoa học đã được tiếp cận một cái nhìn chi tiết chưa từng có về thảm thực vật của Châu Nam Cực, bao phủ một khu vực có quy mô tương đương với diện tích của thủ đô Berlin, Đức. Nghiên cứu đột phá này, được thực hiện bởi mạng lưới khoa học MapBiomas, đã sử dụng dữ liệu vệ tinh thu thập trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2025. Đây là lần đầu tiên bức tranh toàn cảnh về các khu vực không bị băng che phủ trên lục địa này được trình bày một cách toàn diện. Để dễ hình dung, diện tích của Berlin là khoảng 890,85 km vuông, một con số tương đương với quy mô của các khu vực thực vật vừa được xác định.

Những dữ liệu quan trọng này được công bố vào ngày 1 tháng 12, trùng với Ngày Châu Nam Cực, một dịp kỷ niệm Hiệp ước năm 1959 đã chính thức dành lục địa này cho mục đích nghiên cứu khoa học. Hệ thực vật được lập bản đồ, vốn phát triển mạnh mẽ trong mùa hè Nam Cực ngắn ngủi, chủ yếu bao gồm địa y, rêu, tảo lục địa và các loại cỏ. Những dạng sống này tập trung chủ yếu ở các khu vực ven biển, trên các hòn đảo xung quanh và đặc biệt là trên Bán đảo Nam Cực, nơi điều kiện khí hậu được xem là tương đối ôn hòa hơn so với các vùng khác. Tuy nhiên, một số loài có sức sống mãnh liệt vẫn thể hiện khả năng sinh tồn trong môi trường khắc nghiệt ngay cả ở các dãy núi nội địa.

Nhìn chung, thảm thực vật chỉ chiếm khoảng 5% tổng diện tích đất không bị băng che phủ. Diện tích đất không băng này tự nó chỉ chiếm chưa đến 1% tổng diện tích 1,366 tỷ hecta của toàn bộ Châu Nam Cực. Việc lập bản đồ thực vật chi tiết đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc theo dõi chính xác những tác động của biến đổi khí hậu tại khu vực nhạy cảm này. Các vùng đất không băng tuy nhỏ bé nhưng lại là môi trường sống thiết yếu, cung cấp nền tảng cho việc sinh sản và làm tổ của các loài động vật, bao gồm cả chim cánh cụt, trong suốt mùa hè.

Giáo sư Eliana Fonseca, người điều phối dự án lập bản đồ, nhấn mạnh rằng bản đồ thực vật này cho phép các nhà khoa học đánh giá năng suất của các hệ sinh thái và xác định những khu vực dễ bị tổn thương nhất. Châu Nam Cực giữ một vai trò nền tảng trong việc điều chỉnh nhiệt độ toàn cầu, tạo ra các khối khí lạnh có ảnh hưởng lớn đến các quá trình khí tượng ở Nam Bán cầu. Việc thấu hiểu sự năng động của những hệ sinh thái mong manh này thông qua việc lập bản đồ thực vật chi tiết sẽ giúp các nhà nghiên cứu theo dõi những dịch chuyển khí hậu một cách hiệu quả hơn.

Các nghiên cứu hiện đại áp dụng công nghệ vệ tinh Sentinel-2 với độ phân giải 10 mét mang lại cái nhìn tổng quan rộng hơn nhiều so với các bản đồ quy mô nhỏ trước đây. Việc phát triển phương pháp luận này, dựa trên học máy và điện toán đám mây để xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ, mở ra những chân trời mới cho công tác giám sát sinh thái. Các nhà khoa học, tiêu biểu như Tiến sĩ Juan Sandino từ QUT, ví von rêu và địa y như những “phong vũ biểu chịu áp lực” của Châu Nam Cực, bởi chúng là những sinh vật đầu tiên phản ứng với sự ấm lên và các tác động từ hoạt động của con người. Việc theo dõi sát sao tình trạng của chúng trở nên chính xác và tiết kiệm chi phí hơn, khẳng định tầm quan trọng của phương pháp tiếp cận toàn diện này đối với việc bảo tồn môi trường cực độc đáo này.