JetBlue A320 Uçuşundaki Kritik Düşüşün Ardından: Uzman, Airbus'ın Güneş Radyasyonu Teorisini Çürütüyor

30 Ekim 2025 Perşembe günü, JetBlue'ya ait bir Airbus A320 uçağı, Cancun'dan Newark'a doğru seyrederken Florida semalarında ani bir irtifa kaybı yaşadı. Olay, uçağın mürettebatının kontrolü yeniden sağlamasının ardından Tampa Uluslararası Havalimanı'na acil iniş yapmasıyla sonuçlandı. Bu keskin manevra neticesinde en az 15 yolcu yaralandı; bazıları kafa travmaları nedeniyle hastaneye kaldırılmak zorunda kaldı.

Yirmi yıllık hizmet süresini doldurmuş olan bu A320 modelindeki vaka, havacılık otoritelerinin derhal dikkatini çekti. Üretici firma Airbus, yaşanan bu durumun nedenini resmi olarak açıklarken, suçu navigasyon bilgisayarlarındaki verileri bozmuş olabilecek “yoğun güneş radyasyonu” üzerine attı. Bu hipotez, uzman çevrelerde ciddi bilimsel tartışmaları tetikledi.

İngiltere'deki Surrey Üniversitesi'nden uzay hava durumu ve radyasyon uzmanı Clive Dyer, üreticinin bu açıklamasını kesin bir dille reddetti. Dyer, olayın yaşandığı günkü güneş aktivitesinin seviyesinin, uçaklardaki elektronik sistemleri etkileyecek düzeyde olmadığını belirtti. Bunun yerine alternatif bir teori ortaya atan uzman, sorunun kaynağının, muhtemelen uzak bir süpernova patlamasından kaynaklanan yüksek enerjili bir kozmik ışının doğrudan çarpması olabileceğini öne sürdü. 2008'deki Qantas Uçuş 72 kazasında danışmanlık yapmış olan Dyer, kozmik ışınların mikroelektronikte “tek olay bozulmalarına” (single-event upset) yol açabileceğini, bu durumun mantık kapılarının durumunu değiştirebileceğini veya akım üreterek donanım hasarına neden olabileceğini detaylandırdı.

Airbus, bu olaya anında tepki olarak, yaklaşık 6000 adet A320 ailesi uçağının uçuşlarını geçici olarak durdurdu ve acil yazılım güncellemeleri uygulamaya koydu. ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) ve Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) da hızla harekete geçerek, Elevator Aileron Computer (ELAC B) yazılımının L104 sürümünden daha istikrarlı kabul edilen L103+ sürümüne geri çekilmesini zorunlu kılan direktifler yayınladı. Bu zorunlu geri çekme kararı, dünya genelindeki A320 filosunun yaklaşık yarısını etkiledi ve ABD'deki Şükran Günü sonrası dönemde önemli lojistik aksaklıklara neden oldu.

Airbus başlangıçta olayı güneş radyasyonuna bağlamış olsa da, üreticinin kendisinin attığı adımlar, daha geniş bir güvenlik açığına işaret ediyor olabilir. JetBlue vakasından iki haftadan kısa bir süre sonra, güçlü bir güneş patlamasının neden olduğu artan radyasyon seviyeleri atmosferde gözlemlendi; bu durum, böylesine kapsamlı bir yazılım güncellemesinin gerekçesi olabilir. Atmosferik korumanın zayıfladığı seyir irtifalarında çalışan sistemler, kozmik ışınlara karşı hala savunmasız kalmaktadır; bu da radyasyona karşı daha dayanıklı aviyonik sistemlerin geliştirilmesi ihtiyacını bir kez daha ön plana çıkarmaktadır.

Filodaki uçakların büyük bir kısmı yazılımsal düzeltmeyi hızla alırken, yaklaşık 1000 adet daha eski modelin donanım değişimi gerektirebileceği tahmin ediliyor. 2025 yılının, öngörülenden daha aktif çıkan 25. Güneş Döngüsü'nün zirvesine denk gelmesiyle birlikte, bu olay havacılık sektöründe uzay hava koşullarına karşı koruma sistemlerinin iyileştirilmesi konusundaki aciliyeti yeniden gündeme taşımıştır.