Băng tan ở Nam Cực gia tăng với tốc độ đáng báo động, đe dọa hệ thống khí hậu toàn cầu

Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Nature cho thấy tốc độ tan băng ở Nam Cực đang gia tăng với nhịp độ chưa từng có, vượt xa các biến động tự nhiên trong lịch sử và thậm chí còn nhanh hơn so với Bắc Cực. Những phát hiện này chỉ ra rằng lục địa băng giá này đang tiến gần đến một điểm tới hạn khí hậu quan trọng, mang theo những hệ lụy sâu rộng cho toàn bộ hành tinh.

Tốc độ tan băng tại Nam Cực đã tăng gấp sáu lần trong vòng bốn thập kỷ qua. Cụ thể, giai đoạn từ năm 1979-1990 ghi nhận tốc độ băng tan trung bình 40 tỷ tấn mỗi năm, nhưng con số này đã vọt lên 252 tỷ tấn mỗi năm trong giai đoạn 2009-2017. Sự gia tăng này không chỉ làm dấy lên lo ngại về mực nước biển dâng mà còn tác động sâu sắc đến các dòng hải lưu quan trọng. Một trong những hệ quả đáng chú ý nhất là sự suy yếu tiềm tàng của Dòng hải lưu vòng Nam Cực (ACC), dòng hải lưu mạnh nhất trên Trái Đất. Theo các mô phỏng của các nhà khoa học, nếu lượng khí thải từ nhiên liệu hóa thạch tiếp tục tăng, ACC có thể chậm lại tới 20% vào năm 2050.

Tiến sĩ Bishakhdatta Gayen từ Đại học Melbourne giải thích rằng việc băng tan giải phóng lượng lớn nước ngọt vào đại dương làm thay đổi độ mặn và mật độ nước, cản trở quá trình lưu chuyển nước lạnh giữa bề mặt và đáy biển. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng điều hòa khí hậu toàn cầu của đại dương mà còn làm giảm khả năng hấp thụ carbon dioxide, một yếu tố then chốt trong việc kiểm soát nhiệt độ Trái Đất.

Sự mất mát băng ở Nam Cực còn gây ra những tác động lan tỏa khác. Bề mặt băng trắng phản chiếu phần lớn năng lượng mặt trời trở lại vũ trụ, nhưng khi băng tan, các vùng nước xanh thẳm sẽ hấp thụ nhiều nhiệt hơn. Thực tế, 90% lượng nhiệt dư thừa do hoạt động của con người gây ra đã được đại dương hấp thụ. Sự thay đổi này làm tăng tốc độ nóng lên toàn cầu và có thể dẫn đến các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Về mặt sinh thái, những thay đổi này đang gây áp lực nghiêm trọng lên các loài sinh vật đặc trưng của Nam Cực. Giáo sư Nerilie Abram từ Đại học Quốc gia Australia cảnh báo rằng các loài như chim cánh cụt hoàng đế, một biểu tượng của lục địa này, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do môi trường sống bị thu hẹp và biến đổi. Sự suy giảm băng biển cũng ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn, tác động đến các loài như nhuyễn thể (krill).

Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng Nam Cực đang cho thấy những dấu hiệu của các "điểm bùng phát" (tipping points) – ngưỡng mà tại đó các hệ thống tự nhiên có thể trải qua những thay đổi đột ngột, tự duy trì và không thể đảo ngược. Việc sụp đổ không thể ngăn chặn của thềm băng Tây Nam Cực là một trong những mối lo ngại lớn nhất. Mặc dù những biến đổi này đang diễn ra, các chuyên gia khẳng định rằng hành động quyết liệt và toàn cầu nhằm cắt giảm phát thải khí nhà kính là yếu tố then chốt để làm chậm lại những tác động này, dù một số hậu quả có thể sẽ kéo dài hàng thế kỷ. Sự thấu hiểu sâu sắc về những tín hiệu từ hành tinh này là lời mời gọi chúng ta cùng nhau tìm kiếm những giải pháp sáng tạo và bền vững, hướng tới một tương lai cân bằng hơn cho tất cả.