Avustralyalı Bilim İnsanları, Artemis III Görevi İçin Ay'da Bitki Yetiştirme Deneyine Hazırlanıyor: LEAF Projesi

Avustralya üniversitelerinden bilim insanları, Dünya dışı yaşam destek sistemlerinin temelini atmak amacıyla kritik araştırmalar yürütüyor. ARC Uzay İçin Bitkiler Mükemmeliyet Merkezi (P4S) çatısı altında birleşen bu uzmanlar, gelecekteki Ay ve Mars üslerinde sürdürülebilir bitki yetiştiriciliğini güvence altına almayı hedefliyor. NASA ve Alman Havacılık ve Uzay Merkezi (DLR) gibi kurumlarla işbirliği yapan P4S girişimi, Dünya dışında uzun süreli yaşamı destekleyecek, yüksek verimli ve atıksız bitki yetiştirme sistemlerinin geliştirilmesine odaklanmıştır.

Adelaide Üniversitesi'nin öncülük ettiği ARC Uzay İçin Bitkiler Mükemmeliyet Merkezi (P4S), sistem mühendisliği, bitki biyolojisi, sentetik biyoloji, gıda kimyası, psikoloji, hukuk ve eğitim gibi alanları kapsayan yedi yıllık disiplinler arası bir girişimdir. Bu merkezin kilit deneylerinden biri olan LEAF (Lunar Effects on Agricultural Flora - Ay'ın Tarımsal Flora Üzerindeki Etkileri), en son verilere göre 2027 yılının ortalarından önce fırlatılması planlanan NASA'nın Artemis III göreviyle uzaya gönderilmek üzere hazırlanıyor. LEAF Beta olarak da bilinen bu deney, Brassica rapa (Wisconsin Fast Plants®'ın kırmızı-yeşil çeşitleri dahil), Wolffia (su mercimeği) ve Arabidopsis thaliana gibi türlerin Ay ortamındaki büyüme dinamiklerini inceleyecektir.

Deneyin temel amacı, Dünya'nın altıda biri oranındaki kısmi yerçekimi ile kozmik radyasyonun bitki fizyolojisi üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu, Ay ortamının tüm organizma üzerindeki etkilerinin ilk kapsamlı analizi olacaktır. LEAF Beta, bitkileri aşırı güneş ışığından, radyasyondan ve vakumdan korumak için yalıtılmış, kapalı bir atmosfer odası kullanacak; aynı zamanda fotosentez süreçlerini ve stres tepkilerini titizlikle izleyecektir. Araştırma, bu biyofiziksel stres faktörlerinin fotosentez verimliliğini ve besin değerini nasıl etkileyeceğini ve uzay mahsullerinin stres direncini sağlayan genomik özellikleri belirlemeyi amaçlamaktadır.

Adelaide Üniversitesi ve La Trobe Üniversitesi'nden bilim insanlarının da aralarında bulunduğu ekip, bitki büyümesi ve morfolojisi hakkında veri toplamayı planlıyor. Deney numuneleri Dünya'ya geri getirildikten sonra kapsamlı genetik ve metabolik analizler gerçekleştirilecektir. Bu geri dönüş aşaması hayati öneme sahiptir; zira LEAF, Ay'dan detaylı inceleme amacıyla bitki örneklerinin geri getirileceği ilk görev olacaktır. Proje, P4S'nin Ay'da uzun süreli insan varlığını ve gelecekteki Mars yolculuklarını destekleyecek teknolojileri geliştirme hedefinin bir parçasıdır. Ayrıca, bu çalışmaların Dünya'daki gıda üretiminin sürdürülebilirliğine de katkı sağlaması beklenmektedir.

P4S Direktörü ve Adelaide Üniversitesi'nden Profesör Matthew Gilliham, P4S'deki ilerlemelerin, kuraklık ve toprak tuzlanması gibi sorunlarla mücadelede Dünya'da da uygulanabilecek bitki verimliliğinde kilit iyileştirmeler sağlayacağını vurgulamaktadır. P4S konsorsiyumu, NASA, Avustralya Uzay Ajansı (ASA) ve DLR dahil olmak üzere 38 kuruluşu bünyesinde barındırmaktadır. LEAF projesinin yöneticiliğini Colorado, Boulder merkezli Space Lab Technologies üstlenmektedir. Bu bilimsel enstrümanın kurulumu, NASA'nın yirmi birinci yüzyılda insanları Ay yüzeyine geri döndürme planlarına paralel olarak Ay'ın güney kutbu bölgesinde gerçekleştirilecektir.