Macquarie Sözlüğü 2025 Yılın Kelimesi: Dijital Okuryazarlığı Temsilen "Yapay Zeka Çöpü"

Macquarie Sözlüğü, 2025 yılı için Yılın Kelimesi unvanını, Halkın Seçimi ödülüyle birlikte "AI slop" (yapay zeka çöpü) terimine verdi. Bu seçim, dijital çağdaki toplumsal değişimlerin ve yeni beceri gereksinimlerinin altını çizmektedir. Sözlük, "AI slop" terimini, "üretken yapay zeka tarafından oluşturulan, genellikle hatalar içeren ve kullanıcı tarafından talep edilmemiş düşük kaliteli içerik" olarak tanımlamaktadır.

Komite, bu terimin yükselişinin 2025 yılı için çevrimiçi okuryazarlıkta zorunlu bir uyarlanmayı gösterdiğini belirterek, "Artık 'çöp' derken neyi kastettiğimizi anlıyoruz - anlamlı içerik veya kullanım değeri olmayan, yapay zeka tarafından üretilmiş çöp" ifadesini kullandı. Bu yeni dijital gerçeklik, kullanıcıların bilgiye ulaşma biçiminde bir paradigma değişimini zorunlu kılıyor. Komite üyeleri, önceki yıllarda anlamlı bilgiyi bulmak için "arama mühendisleri" olmayı öğrenildiğini, ancak şimdi bu yapay zeka çöpünün arasından geçmek için "istem mühendisleri" olunması gerektiğini gözlemledi.

Komite üyesi David Astle, "AI slop" teriminin modern spam ile benzerlik taşıdığını vurgulayarak, "slopaganda" ve "corpslop" gibi birleşimlerde de kullanıldığını belirtti. Bu durum, içerik tüketiminde seçiciliğin arttığını ve geliştiriciler üzerinde şeffaflık baskısı yarattığını gösteriyor; nitekim bir ChatGPT örneği de bu ödülün kamuoyunun yapay zeka içeriği kalitesine karşı daha seçici hale geldiğinin bir işareti olduğunu ifade etti.

Sözlük tarafından yapılan bu seçim, 2025 yılının genel ruh halini yansıtmaktadır; nitekim kısa listede yer alan diğer adaylar da teknoloji ve toplum arasındaki gerilimi yansıtmaktadır. Kısa listede yer alan diğer önemli adaylar arasında, semaglutid ilaç kullanımından kaynaklanan bir durum olan "Ozempic face" (Ozempic yüzü) ve içeriği bilinmeyen gizemli bir kutu olan "Blind box" (Kör kutu) bulunmaktaydı. Komite, "AI slop"un yanı sıra, insan emeğiyle yapılan görevleri yerine getiren yapay zeka güdümlü robotlar için aşağılayıcı bir terim olan "Clanker" ve tıbbi tedavi ve bilgi bağlamında kadınlara yönelik yerleşik önyargıyı ifade eden "Medical misogyny" (Tıbbi kadın düşmanlığı) terimlerine de Onur Ödülleri verdi.

Halk oylamasında ise "AI slop"u yakından takip edenler arasında "medical misogyny" ve insan odağının dijital gürültü içindeki mücadelesini tanımlayan "attention economy" (dikkat ekonomisi) terimleri yer aldı. Siyaset arenasından da bu dijital değişimlere dair yansımalar görülmektedir. ABD Başkanı Donald Trump'ın, sosyal medya hesaplarında yapay zeka tarafından oluşturulmuş medyayı paylaştığı ve bu içeriklerin "AI slop" olarak nitelendirildiği kaydedildi. Örneğin, Şubat 2025'te Trump, hayali bir Gazze sonrası durumu gösteren yapay zeka üretimi bir video yayınlamıştı. Bu bağlamda, Trump'ın Temmuz 2025'te "Winning the AI Race" zirvesinde yapay zeka teknolojilerini hızlandırmak için kararnameler imzaladığı bilgisi, konunun hem içerik hem de düzenleme açısından merkeziyetini ortaya koymaktadır.

Yapay zeka tarafından üretilen içeriğin hacmi ve kalitesizliği, dijital ekosistemin bütünlüğünü tehdit etmektedir. Bazı analizler, LinkedIn'deki uzun İngilizce gönderilerin yarısından fazlasının yapay zeka tarafından üretildiğini tahmin etmektedir. Bu durum, web'in genel düşüşü olarak adlandırılan "enshittification" (kötüleşme) sürecinin bir parçası olarak görülmekte ve gerçek insan emeğiyle üretilmiş içeriğin görünürlüğünü azaltmaktadır. 2025 Yılın Kelimesi seçimi, dijital vatandaşların artık yalnızca bilgi aramakla kalmayıp, aynı zamanda üretilen bilginin kaynağını ve kalitesini de aktif olarak sorgulama ihtiyacını sembolize etmektedir.