Vào ngày 28 tháng 10 năm 2025, tại thủ đô Tokyo, một thỏa thuận khung quan trọng đã được ký kết giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản. Mục tiêu chính của văn kiện này là củng cố quan hệ đối tác nhằm đảm bảo nguồn cung cấp liên tục và ổn định các khoáng sản thiết yếu và nguyên tố đất hiếm. Sự kiện này diễn ra trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức kéo dài ba ngày của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tới Nhật Bản, nơi ông cũng đã có cuộc gặp với Thiên hoàng Naruhito. Thỏa thuận này thể hiện quyết tâm của hai quốc gia trong việc xây dựng một nền tảng vững chắc hơn cho các ngành công nghiệp công nghệ cao và năng lực quốc phòng của họ.
Bản chất của sự đồng thuận đạt được là thiết lập một cấu trúc khung nhằm nâng cao "khả năng phục hồi và an ninh của chuỗi cung ứng" đối với những tài nguyên quan trọng sống còn này. Liên minh mới này dự kiến sẽ tích cực cùng nhau xác định các "dự án có lợi ích chung," được thiết kế để loại bỏ những lỗ hổng hiện có trong hệ thống logistics toàn cầu. Để triển khai các sáng kiến này, một phương pháp tiếp cận toàn diện sẽ được áp dụng, huy động sự hỗ trợ từ cả các cơ quan chính phủ lẫn khu vực tư nhân. Nhà Trắng đã xác nhận rằng thỏa thuận này tạo ra cơ sở nền tảng để đảm bảo sự bền vững mang tính chiến lược đó.
Sự cấp thiết của việc hợp tác này bắt nguồn từ những hành động gần đây của Trung Quốc. Cụ thể, vào đầu tháng 10, Bắc Kinh đã siết chặt kiểm soát xuất khẩu đối với các nguyên tố đất hiếm, động thái này ngay lập tức gây ra căng thẳng trên thị trường toàn cầu. Những biện pháp này, được tuyên bố nhằm mục đích bảo vệ an ninh quốc gia của Trung Quốc, lại được nhìn nhận là nỗ lực nhằm tăng cường ảnh hưởng của nước này đối với các nguyên liệu thô cực kỳ quan trọng. Chính những bước đi như vậy của Bắc Kinh đã thúc đẩy các đối tác tìm kiếm những con đường cung ứng thay thế.
Nhu cầu về các khoáng sản thiết yếu, chẳng hạn như lithium và cobalt, vốn được sử dụng rộng rãi trong sản xuất pin cho xe điện, được dự báo sẽ tăng vọt từ 400% đến 600% trong những thập kỷ tới. Riêng nhu cầu đối với lithium và graphite có thể tăng tới 4000%. Hành động chung của Hoa Kỳ và Nhật Bản, nhằm hỗ trợ các dự án sản xuất thành phẩm để xuất khẩu trong vòng sáu tháng sau khi ký kết, cho thấy quyết tâm xây dựng các chu trình sản xuất độc lập và hoàn chỉnh. Động thái này tiếp nối đường lối mà Tổng thống Trump đã khởi xướng trước đó thông qua các thỏa thuận tương tự với Malaysia và Thái Lan.
Mối lo ngại về sự phụ thuộc vào Trung Quốc không chỉ giới hạn ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương mà còn được chia sẻ rộng rãi tại Châu Âu. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen trước đây đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về rủi ro nghiêm trọng đối với an ninh nguồn cung của châu lục này. Các chuyên gia chỉ ra rằng, mặc dù trữ lượng lớn nhất của một số tài nguyên này nằm ở các quốc gia khác—ví dụ, cobalt ở Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), và nickel ở Úc và Indonesia—Trung Quốc vẫn kiểm soát việc chế biến hơn một nửa lượng cobalt, lithium, nickel và các nguyên tố đất hiếm trên thế giới. Sự hợp tác giữa Washington và Tokyo nằm trong khuôn khổ các sáng kiến đa phương rộng lớn hơn, như Hiệp hội An ninh Khoáng sản (Minerals Security Partnership – MSP), nhằm mục đích đa dạng hóa và đảm bảo nguồn cung ứng có đạo đức.