Di sản Cơ Sinh học: Nghệ thuật của Giger và Hình hài Xenomorph trong 'Alien' của Ridley Scott

Sinh vật Xenomorph đáng sợ xuất hiện trong bộ phim 'Alien' năm 1979 của đạo diễn Ridley Scott, có nguồn gốc sâu xa từ nghệ thuật cơ sinh học (biomechanical art) của họa sĩ người Thụy Sĩ Hans Rudolf Giger. Ông sinh ngày 5 tháng 2 năm 1940 tại Chur, Thụy Sĩ. Giger, một đại diện tiêu biểu của trường phái Hiện thực Kỳ ảo (Fantastic Realism), đã kiến tạo nên một phong cách độc đáo. Ông sử dụng kỹ thuật vẽ bằng súng phun sơn (airbrush) để tạo ra những bức tranh siêu thực, đơn sắc, nơi các hình thái cơ thể con người hòa quyện không thể tách rời với máy móc—một sự kết hợp mà ông tự gọi là 'cơ sinh học'.

Ban đầu, các giám đốc hãng phim, bao gồm cả đại diện của 20th Century Fox, đã bày tỏ sự e ngại sâu sắc đối với các tác phẩm của Giger. Họ cho rằng chúng quá u ám và có phần dung tục, không phù hợp với một dự án điện ảnh. Tuy nhiên, đạo diễn Ridley Scott đã kiên quyết bảo vệ lựa chọn thẩm mỹ đầy ám ảnh này. Quyết định này được thúc đẩy mạnh mẽ bởi bức tranh 'Necronom IV' năm 1976 của Giger, và nó đã thay đổi hoàn toàn bộ phim, biến một ý tưởng khoa học viễn tưởng kinh phí thấp thành một tác phẩm kinh dị kinh điển. Sau khi chiêm ngưỡng tác phẩm của họa sĩ, Scott đã mời Giger tham gia thiết kế mọi khía cạnh của sinh vật: từ cá thể trưởng thành, quả trứng, cho đến hình tượng 'Space Jockey' và cả phong cảnh của hành tinh LV-426.

Hình hài nguyên bản của kẻ săn mồi ngoài hành tinh này được hiện thực hóa hoàn toàn thông qua các hiệu ứng vật lý. Điều này mang lại cho sinh vật một sức ảnh hưởng bền bỉ, ngay cả khi thương hiệu đã mở rộng, ví dụ như sự ra mắt của loạt phim truyền hình 'Alien: Earth' vào năm 2025. Khác biệt với công nghệ kỹ thuật số hiện đại, Xenomorph nguyên bản được hóa thân bởi một diễn viên trong bộ trang phục phức tạp, điều này đã mang lại sự thuyết phục về mặt thể chất cho sinh vật. Nhà thiết kế hiệu ứng đặc biệt người Ý Carlo Rambaldi đã chế tạo các hiệu ứng cơ khí cho phần đầu của sinh vật, bao gồm cả chiếc hàm có hơn 900 bộ phận chuyển động. Chính Ridley Scott cũng đích thân tham gia vào quá trình tạo hiệu ứng; chẳng hạn, ông đã dùng tay mình mang găng tay cao su để điều khiển bên trong quả trứng, nhằm tạo ra sự sống động tự nhiên cho chuyển động của phôi thai. Thậm chí, ông còn sử dụng hàu, trai và vẹm để tạo nên kết cấu thịt cho sinh vật Facehugger.

Giger, người từng theo học kiến trúc và thiết kế công nghiệp tại Trường Nghệ thuật Ứng dụng Zurich cho đến năm 1970, thường tìm cảm hứng từ những cơn ác mộng tái diễn của mình. Ông đã thăng hoa những nỗi sợ hãi này thành nghệ thuật nhằm đối phó với những lo âu do các thảm kịch của thế kỷ XX gây ra. Những hình ảnh cơ sinh học của ông, thường mô tả sự hợp nhất giữa hữu cơ và cơ khí, đã trở thành nền tảng cho danh tiếng của ông và tạo ra ảnh hưởng sâu rộng trong thế giới giả tưởng và chủ nghĩa công nghiệp. Đạo diễn Oliver Stone từng nhận định vào năm 2001 rằng Giger sẽ được nhớ đến như một biểu tượng của thế kỷ XX vì đã khắc họa chính xác tâm hồn của nhân loại hiện đại.

Loạt phim truyền hình mới 'Alien: Earth', do Noah Hawley sáng tạo, lần đầu tiên đưa hành động về Trái Đất, một bước đi chưa từng có trong lịch sử thương hiệu. Bối cảnh phim diễn ra vào năm 2120, chỉ hai năm trước các sự kiện của bộ phim gốc năm 1979. Phim khám phá một xã hội phản địa đàng (dystopia) nơi Trái Đất bị cai trị bởi năm tập đoàn khổng lồ, bao gồm Prodigy Corporation và Weyland-Yutani. Loạt phim này ra mắt vào ngày 12 tháng 8 năm 2025 trên các kênh FX và FX on Hulu tại Mỹ, cùng với Disney+ trên phạm vi quốc tế. Trọng tâm câu chuyện là Wendy, do Sydney Chandler thủ vai, một cô gái được hồi sinh dưới dạng 'người lai tổng hợp' sau khi tàu nghiên cứu USCSS Maginot gặp nạn. Sự mở rộng vũ trụ này, nơi nỗi kinh hoàng của Xenomorph lần đầu tiên chạm đến hành tinh của chúng ta, chứng minh rằng khái niệm nghệ thuật đột phá của Giger vẫn giữ nguyên giá trị và sức hấp dẫn đối với các thế hệ khán giả mới.