Các nhà khảo cổ học đang làm việc tại di chỉ Tartas-1 ở Siberia vừa công bố một khám phá có khả năng mở rộng đáng kể hiểu biết của chúng ta về các cộng đồng tiền sử trong khu vực này. Trong các cuộc khai quật gần đây, nhóm nghiên cứu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, dưới sự chỉ đạo của Viện sĩ Vyacheslav Molodin, đã tìm thấy những chiếc bình gốm đáy phẳng được lấy lên từ lòng đất. Những hiện vật này được xác định niên đại vào khoảng cuối thiên niên kỷ thứ IV đến đầu thiên niên kỷ thứ III trước Công nguyên.
Điều khiến những chiếc bát này trở nên nổi bật chính là họa tiết trang trí khác thường của chúng. Bề mặt đất sét mang dấu ấn của các hoa văn mô phỏng kết cấu của vải len. Theo nhận định của các chuyên gia khảo cổ, những hình vẽ này được tạo ra bằng cách áp nhẹ miếng vải vào đất sét ẩm trước khi nung. Đây là một kỹ thuật thủ công tinh xảo, đòi hỏi sự khéo léo cao.
Kỹ thuật chế tác độc đáo này hiện chưa có tiền lệ trong các truyền thống gốm sứ đã biết của Siberia thuộc cùng thời kỳ. Phát hiện này mở ra những chân trời mới để nghiên cứu về sự trao đổi công nghệ và các tập quán văn hóa trong giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ thời kỳ Đồ Đá Mới sang thời kỳ Đồ Đồng.
Khu phức hợp Tartas-1, được phát hiện lần đầu vào năm 2003, là một trong những địa điểm khảo cổ lớn nhất trong khu vực. Nơi đây bao gồm cả các khu định cư cổ đại và một nghĩa địa rộng lớn với hơn 800 ngôi mộ. Các tầng văn hóa tại đây kéo dài từ thời kỳ Đồ Đá Mới cho đến thời kỳ Đồ Sắt Sớm.
Những hiện vật mới tìm thấy cho thấy cư dân của khu phức hợp này đã sống định cư, tham gia vào việc sản xuất đồ gốm, và có thể cả nghề dệt thủ công, điều này được phản ánh rõ nét qua các hoa văn trang trí độc nhất vô nhị trên các bình gốm. Đặc biệt, một chiếc bình thu hút sự chú ý của các nhà khoa học vì nó được trang trí bằng một hoa văn gợi nhớ đến bàn cờ vua.
Kiểu trang trí này không hề xuất hiện tại bất kỳ di tích nào khác trong vùng, và có thể là dấu hiệu của một truyền thống văn hóa chưa từng được biết đến trước đây. Hoặc, nó chỉ ra những mối liên hệ đặc biệt giữa các cộng đồng địa phương với các khu vực lân cận, cho thấy sự giao thương văn hóa mạnh mẽ.
Các nhà khảo cổ cũng ghi nhận rằng một khu nhà ở lớn vừa được phát hiện gần đây đã được xây dựng rất cẩn thận, chứng tỏ sự cư trú ổn định và lâu dài. Di tích Tartas-1 nằm ở giao điểm của các tuyến đường văn hóa quan trọng, kết nối Dãy núi Ural, Altai và Trung Á. Điều này biến Tartas-1 thành một mắt xích quan trọng để nghiên cứu mối quan hệ của các quần thể người cổ đại trên lục địa Á-Âu.
Để có được sự hiểu biết chính xác hơn về nguồn gốc của các hiện vật này, các nhà nghiên cứu đang lên kế hoạch tiến hành phân tích đồng vị carbon phóng xạ, nghiên cứu DNA và phân tích hóa học các chất hữu cơ còn sót lại. Những phương pháp này sẽ giúp xác định liệu nền văn hóa mới này có mối liên hệ về mặt di truyền hoặc văn hóa với các nhóm người thời kỳ Đồ Đồng khác hay không, và mức độ tiên tiến về mặt công nghệ của việc sản xuất gốm sứ và dệt may trong khu vực này là như thế nào.
Khám phá tại Tartas-1 một lần nữa khẳng định rằng ngay cả những khu vực tưởng chừng đã được nghiên cứu kỹ lưỡng ở Siberia vẫn có thể chứa đựng vô số điều bất ngờ. Mỗi phát hiện mới đều góp phần tái định hình nhận thức của chúng ta về các xã hội loài người sơ khai và sự tương tác phức tạp của họ trên lục địa Á-Âu.