Phát hiện RNA cổ xưa nhất, được bảo quản hoàn hảo từ voi ma mút Yuka 39.000 năm tuổi!

Một nhóm các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực sinh học cổ đại, khi họ thành công trong việc phân lập và giải trình tự phân tử RNA cổ xưa nhất từng được tìm thấy. Vật liệu quý giá này được thu thập từ hài cốt của một con voi ma mút lông xoắn non tên là Yuka, đã nằm yên trong lớp băng vĩnh cửu Siberia suốt 39.000 năm. Kết quả của công trình, được công bố trên tạp chí *Cell* vào ngày 14 tháng 11 năm 2025, đã bác bỏ quan niệm khoa học đã tồn tại trước đây về sự thoái hóa nhanh chóng của RNA sau khi sinh vật chết, chứng minh khả năng bảo tồn đáng kinh ngạc của nó qua hàng chục thiên niên kỷ trong những điều kiện môi trường đặc biệt.

Hài cốt của Yuka, một cá thể đực được bảo quản cực kỳ tốt, đã được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2010 tại bờ biển Oyogos Yar, nằm gần Biển Laptev. Các nhà khoa học đã chiết xuất vật liệu phân tử từ mô cơ của chi trước bên trái của con vật. Việc này cho phép họ thu thập dữ liệu trực tiếp và chi tiết về các mô hình biểu hiện gen tại thời điểm con vật qua đời. Đáng chú ý, phân tích RNA đã tiết lộ các đoạn nhiễm sắc thể Y, điều này đã xác định dứt khoát giới tính đực của cá thể này, làm sáng tỏ những giả định trước đây cho rằng Yuka là con cái.

Thông qua nghiên cứu đa yếu tố chuyên sâu, các nhà khoa học đã phát hiện ra các dấu hiệu căng thẳng và viêm nhiễm rõ rệt trong biểu hiện tế bào của Yuka. Dữ liệu cho thấy con vật đã cực kỳ kiệt sức. Các cơ ở chân của nó bị quá tải, điều này gợi ý rằng Yuka có lẽ đã phải chạy trốn nguy hiểm trong một thời gian dài. Những phát hiện này củng cố giả thuyết trước đó, vốn dựa trên các đặc điểm hình thái học, rằng Yuka đã chết ở độ tuổi 6–8, và có khả năng là do bị một con sư tử hang động tấn công ngay trước khi qua đời.

Nghiên cứu không chỉ tìm thấy các RNA thông tin (mRNA) mã hóa protein, mà còn cả các phân tử không mã hóa quan trọng, bao gồm microRNA, vốn có chức năng điều chỉnh hoạt động của gen. Thành công trong việc thu thập và phân tích RNA từ Yuka, với hài cốt được lưu giữ trong “tủ lạnh” tự nhiên của băng vĩnh cửu, đã chứng minh một cách mạnh mẽ khả năng khôi phục các dấu vết sinh hóa từ mô mềm của động vật có vú đã nằm trong băng giá hàng thiên niên kỷ.

Khám phá đột phá này mở rộng đáng kể bộ công cụ của sinh học cổ đại, vượt ra ngoài phạm vi phân tích DNA và protein truyền thống. Nó mở ra một cánh cửa mới để nghiên cứu các cấu trúc RNA cổ đại – những cấu trúc mà, không giống như DNA chỉ ghi lại thông tin di truyền, lại ghi lại tiếng vang của các quá trình sinh học thực tế đang diễn ra trong cơ thể ngay trước thời điểm cái chết. Điều này mang lại cái nhìn sâu sắc chưa từng có về tình trạng sinh lý và những gì đã xảy ra với sinh vật cổ đại trong những khoảnh khắc cuối cùng của cuộc đời chúng, cung cấp dữ liệu quan trọng cho khoa học tiến hóa và bảo tồn.