Các Yếu Tố Di Truyền Quyết Định Lòng Chung Thủy: Biến Thể Gen AVPR1A Ảnh Hưởng Đến Mô Hình Quan Hệ Như Thế Nào

Những khám phá khoa học không ngừng hé mở cơ sở sinh học của các mối gắn kết con người, nơi di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định xu hướng hướng tới chế độ một vợ một chồng (monogamy) hoặc ngược lại là sự không chung thủy. Sự khác biệt sâu sắc trong hành vi gắn bó này đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu tìm kiếm những dấu ấn sinh học tiềm ẩn.

Tâm điểm chú ý của giới nghiên cứu là sự biến đổi của gen AVPR1A. Gen này chịu trách nhiệm mã hóa thụ thể cho hormone vasopressin. Vasopressin là một hormone cực kỳ thiết yếu trong việc hình thành các mối quan hệ xã hội và sự gắn bó, tương tự như thụ thể oxytocin (OXTR). Biến thể của gen AVPR1A đã được chứng minh là có liên quan mật thiết đến nhiều kiểu hình hành vi khác nhau, bao gồm cả sự gắn kết cặp đôi và lòng chung thủy trong hôn nhân.

Một nghiên cứu quan trọng do các nhà khoa học tại Viện Karolinska ở Thụy Điển thực hiện đã thiết lập mối tương quan trực tiếp giữa độ dài của một đoạn gen AVPR1A cụ thể và mức độ gắn bó ở nam giới. Cụ thể, những người mang phiên bản gen dài hơn của dấu ấn di truyền này đã thể hiện xu hướng rõ rệt đối với lối sống một vợ một chồng. Ngược lại, các nhà nghiên cứu quan sát thấy rằng các alen ngắn hơn lại tương quan với những khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ lâu dài và ổn định. Những dữ liệu này không chỉ giới hạn ở con người mà còn tìm thấy sự song hành trong thế giới động vật, mở rộng góc nhìn của chúng ta về hiện tượng này.

Để hiểu rõ hơn về cơ chế này, các nhà khoa học đã chuyển hướng sang nghiên cứu loài gặm nhấm, đặc biệt là chuột đồng. Chuột đồng thảo nguyên (Prairie voles) nổi tiếng với tính một vợ một chồng rõ rệt, chúng hình thành các cặp đôi bền chặt suốt đời và con đực tích cực tham gia chăm sóc con non. Ngược lại, những họ hàng “trăng hoa” của chúng là chuột đồng núi (Montane voles) lại không tạo ra các cặp đôi ổn định. Kết quả cho thấy chuột đồng thảo nguyên chung thủy sở hữu phiên bản gen AVPR1A dài hơn, trong khi chuột đồng núi đa phu lại chiếm ưu thế với phiên bản gen ngắn.

Can thiệp thực nghiệm đã củng cố mối liên hệ này: việc đưa biến thể gen “ngắn” vào chuột đồng thảo nguyên chung thủy dẫn đến hành vi độc lập và hoạt động tình dục nhiều hơn. Ngược lại, khi đưa biến thể gen “dài” vào bộ gen của chuột đồng đa phu, chúng lại kích hoạt các đặc điểm gắn bó với bạn tình. Vasopressin thường được gọi là “chất hóa học của sự một vợ một chồng,” nó kích thích các hành vi bảo vệ và chăm sóc, từ đó củng cố mối liên kết cảm xúc.

Mặc dù bằng chứng sinh học chỉ ra một cách thuyết phục về ảnh hưởng của cấu trúc di truyền đối với việc lựa chọn bạn đời và mô hình hành vi cặp đôi, chúng ta cần phải nhận thức rằng đây chỉ là một trong nhiều yếu tố. Trải nghiệm quan hệ của con người là một tổng hòa phức tạp của các thiết lập nội tại, mô hình hành vi đã học được và sự lựa chọn có ý thức. Khuynh hướng di truyền tạo ra một “bản đồ” hành vi nhất định, nhưng chính những giá trị cá nhân và các quyết định hàng ngày mới xác định quỹ đạo phát triển của mối quan hệ. Ví dụ, các nghiên cứu trên dân số Yakut đã chỉ ra rằng những người mang alen ngắn (kiểu gen SS) thể hiện mức độ cao hơn về các đặc điểm “tìm kiếm điều mới lạ” và “phụ thuộc vào phần thưởng” so với những người mang alen dài (kiểu gen LL). Điều này nhấn mạnh vai trò điều chỉnh của các biến thể di truyền đối với sự khác biệt hành vi cá nhân.