Các nhà thiên văn học thuộc Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) đã sử dụng dữ liệu từ kính thiên văn Gaia để phát hiện một cấu trúc sóng khổng lồ, được gọi là "Đại Sóng", đang lan tỏa trong Dải Ngân hà của chúng ta. Sóng này, bắt nguồn từ trung tâm thiên hà, ảnh hưởng đến chuyển động của các ngôi sao trên một phạm vi hàng chục nghìn năm ánh sáng.
Tiến sĩ Eloisa Poggio, nhà thiên văn học tại Viện Vật lý Thiên văn Quốc gia Ý (INAF), đã dẫn đầu nhóm nghiên cứu xác định cấu trúc này. Bà mô tả sự hấp dẫn của sóng không chỉ nằm ở hình ảnh ba chiều mà còn ở hành vi giống như sóng khi phân tích chuyển động của các ngôi sao bên trong nó. Để hình dung, Poggio ví von nó như một "cơn sóng" tại sân vận động, một hiện tượng năng động dù diễn ra trên quy mô thời gian thiên hà khổng lồ. Bằng cách nghiên cứu chi tiết vị trí và chuyển động của các sao trẻ và sao Cepheid, các nhà khoa học đã theo dõi được gợn sóng đáng ngạc nhiên này. Các nhà nghiên cứu tin rằng khí trong đĩa thiên hà cũng tham gia vào sự uốn lượn rộng lớn này, vì các sao trẻ và sao Cepheid di chuyển cùng với nó.
Sóng này trải dài từ 32.600 đến 65.200 năm ánh sáng tính từ trung tâm thiên hà, một khu vực chiếm phần lớn đường kính 100.000 năm ánh sáng của Dải Ngân hà. Nguồn gốc chính xác của những nhiễu động thiên hà này vẫn còn là một bí ẩn. Một giả thuyết cho rằng sự va chạm với một thiên hà lùn trong quá khứ có thể là nguyên nhân, tuy nhiên, bằng chứng còn thiếu và cần nghiên cứu thêm để xác nhận giả thuyết này. Một khả năng khác là sự liên kết với một gợn sóng quy mô nhỏ hơn được quan sát cách Mặt Trời khoảng 500 năm ánh sáng, được gọi là Sóng Radcliffe và trải dài 9.000 năm ánh sáng. Tuy nhiên, Sóng Radcliffe nhỏ hơn đáng kể và nằm ở một phần khác của đĩa thiên hà so với Đại Sóng này, và hai sóng này có thể có hoặc không liên quan đến nhau.
Các nhà khoa học dự định tiến hành nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ hơn về nguồn gốc và tác động của những sóng thiên hà này đối với cấu trúc và sự tiến hóa của Dải Ngân hà. Dữ liệu trong tương lai từ Gaia, dự kiến vào tháng 12 năm 2026, bao gồm cả vị trí và chuyển động chính xác hơn của các sao biến quang như Cepheid, sẽ giúp các nhà khoa học lập bản đồ chi tiết hơn và nâng cao hiểu biết về các đặc điểm độc đáo trong thiên hà quê hương của chúng ta.