Cơ Chế Sinh Hóa Của Việc Nhìn Vào Mắt Chó: Tăng Cường Gắn Kết và Giảm Căng Thẳng

Sự tương tác giữa chó cưng và chủ nhân thông qua việc nhìn thẳng vào mắt nhau sẽ kích hoạt một quá trình sinh hóa mạnh mẽ, giúp củng cố mối liên kết sâu sắc giữa họ. Cơ chế này có liên quan mật thiết đến hệ thống nội tiết tố, đặc biệt là oxytocin, loại hormone thường được biết đến là "hormone của sự gắn bó và tin tưởng". Những nghiên cứu thần kinh học hiện đại đã phần nào giải thích được lý do tại sao hành động giao tiếp đơn giản này lại tạo ra tác động sâu sắc đến cảm xúc và sinh lý của cả con người lẫn loài chó.

Một khám phá then chốt từ nghiên cứu được công bố vào năm 2015 đã chỉ ra sự tồn tại của một vòng phản hồi khép kín, được kích hoạt khi có sự tương tác xã hội tích cực giữa người và chó. Khi ánh mắt của họ giao nhau, nồng độ oxytocin bắt đầu tăng lên ở cả hai đối tượng tham gia. Sự gia tăng hormone này, theo cơ chế phản hồi, lại thúc đẩy việc duy trì giao tiếp bằng mắt và khuyến khích các hành vi thân thiện. Điều này tạo ra một chu kỳ tự duy trì, có sự tương đồng đáng kinh ngạc với những gì được quan sát thấy trong mối quan hệ mẹ-con người.

Để xác minh điều này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành đo nồng độ oxytocin trong mẫu nước tiểu của cả chó và chủ nhân trước và sau các buổi chơi đùa và giao tiếp bằng mắt. Kết quả cho thấy những chú chó có khả năng duy trì ánh mắt lâu hơn đã thể hiện sự tăng vọt đáng kể hơn về nồng độ hormone này, và chủ nhân của chúng cũng có phản ứng nội tiết tố tương tự. Đây là bằng chứng rõ ràng về sự trao đổi hóa học trong quá trình tương tác.

Ngoài ra, cơ chế này còn đóng vai trò là bộ điều chỉnh căng thẳng vô cùng hiệu quả. Trong những khoảnh khắc giao tiếp mắt thân mật, mức độ cortisol – hormone gây căng thẳng – được ghi nhận là giảm đi rõ rệt. Cơ chế tinh vi này lý giải tính hiệu quả cao của việc chỉ cần có mặt và tương tác với chó cưng trong việc giảm cảm giác căng thẳng chủ quan ở con người. Đáng chú ý, những cặp đôi chủ-chó có mối quan hệ gắn bó bền chặt hơn thường thể hiện phản ứng nội tiết tố giảm căng thẳng rõ rệt hơn.

Có thể hiệu ứng đặc biệt của việc giao tiếp bằng mắt này là kết quả của hàng nghìn năm thuần hóa. Trong suốt quá trình tiến hóa, loài chó đã được chọn lọc dựa trên khả năng tinh tế đọc hiểu các tín hiệu xã hội của con người. Sự thích nghi này đã cho phép chúng ta và loài chó phát triển một hình thức giao tiếp phi lời nói, dựa trên sự tin cậy và thấu hiểu lẫn nhau, tạo nên một mối quan hệ cộng sinh độc đáo.

Tuy nhiên, điều tối quan trọng cần lưu ý là việc nhìn thẳng, chằm chằm không phải lúc nào cũng mang ý nghĩa tích cực. Đối với một chú chó lo lắng hoặc chưa được xã hội hóa đầy đủ, hành động nhìn chăm chú có thể bị hiểu là một lời thách thức hoặc một mối đe dọa. Oxytocin chỉ được sản xuất trong điều kiện an toàn và dễ đoán. Chính mối quan hệ và môi trường xung quanh sẽ quyết định liệu ánh mắt đó sẽ khơi gợi sự tin tưởng hay sự cảnh giác. Các chuyên gia khuyến nghị nên nhìn một cách nhẹ nhàng, nhớ chớp mắt và sử dụng giọng nói thân thiện. Nếu chú chó quay mặt đi, ngáp hoặc liếm môi, đó là những tín hiệu tinh tế cho thấy sự khó chịu và nhu cầu cần có không gian riêng tư, và chúng ta cần tôn trọng điều đó.