AB'nin Rus Gazından Vazgeçişi: Avrupa ve Dünya İçin Ne Anlama Geliyor?

12:27, 08 Aralık

Düzenleyen: an_lymons

Brüksel, Belçika, AB

Avrupa Birliği, Rus doğal gazına olan uzun vadeli bağımlılığını azaltmaya yönelik kapsamlı bir planı resmileştirdi. Bu karar, önümüzdeki yıllar için net hedefler belirliyor; Rus boru hattı gazı ve LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) tedariklerinden tamamen vazgeçilmesi 2026 sonu ile 2027 sonu aralığında tamamlanacak.

Bu dönüşüm süreci nasıl işleyecek?

Yeni düzenleme, Rus gazından aşamalı olarak uzaklaşmayı sağlayacak bir mekanizma kurmaktadır. Bu mekanizma şu adımları içermektedir:

Mevcut kısa vadeli sözleşmeler için çok daha sıkı sonlandırma tarihleri belirlenmiştir.

Uzun vadeli anlaşmalarda ise teknik ve ekonomik koşullar göz önünde bulundurularak kademeli bir çıkış öngörülmektedir.

Genel kuraldan istisnalar, belirli durumlarda uygulama alanı bulabilecektir.

Bu düzenlemenin kritik bir unsuru, gaz arzında olağanüstü durum ilan edilmesi veya yeraltı gaz depolama tesislerinin yeterli seviyede dolmaması halinde devreye alınabilecek geçici yasaklama askıya alma mekanizmasıdır. Bu durum, özellikle denize kıyısı olmayan AB üyesi ülkeler için hayati önem taşımaktadır; zira bu ülkelere ek enerji güvenliği garantileri sağlanmıştır.

Her bir AB üyesi ülke, kendi Rus gazı ve petrolünün ikamesine yönelik ulusal planlarını hazırlamakla yükümlüdür. Bu belgelerde, alternatif kaynaklara geçiş için atılacak somut adımlar, eylemlerin gerçekçi zaman çizelgeleri ve tedarikçi değişikliği sırasında ortaya çıkabilecek riskleri azaltma mekanizmaları detaylıca belirtilmelidir.

AB içinde bu karara yönelik görüşler ayrışmış durumdadır. Kararın destekçileri, bu adımı enerji güvenliğini sağlamlaştırmanın ve Rusya'ya giden finansal akışı kesmenin bir aracı olarak görmektedir. Eleştirenler ise olası fiyat artışları ve rekabet koşullarının kötüleşmesi konusunda uyarıda bulunmakla birlikte, düzenlemenin getirdiği koruyucu mekanizmaların değerini kabul etmektedirler.

Avrupa, ikame kaynakları nerede arıyor?

Uluslararası analiz ajanslarının verilerine göre, AB, çeşitlendirme konusunda birden fazla yöne odaklanmış durumdadır:

ABD ve Katar'dan LNG tedariki. İspanya, İtalya ve Hollanda'daki terminaller aracılığıyla sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatı artırılmaktadır. 2024'te Amerikan LNG'sinin Avrupa ithalatındaki payı yüzde 25 seviyesine ulaşmıştır.

Kuzey Afrika'dan boru hatlarıyla gaz akışı. Cezayir, Medgaz ve TransMed boru hatları üzerinden tedariki zaten artırmıştır. Altyapının genişletilmesi de gündemdedir.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK). Rüzgar ve güneş enerjisi üretimine yapılan yatırımlar hızlanmıştır; AB, 2030'a kadar YEK'in enerji karmasındaki payını yüzde 42'ye çıkarma hedefindedir.

Hidrojen. AB, gaz için uzun vadeli bir alternatif olarak 'yeşil' hidrojene büyük bir bahis oynamaktadır. 2030'a kadar birlik içinde 10 milyon ton hidrojen üretilmesi ve ek olarak 10 milyon ton ithal edilmesi planlanmaktadır.

Rusya'nın stratejisi ise ihracat rotalarını yeni ortaklara doğru yönlendirmeyi kapsamaktadır:

Asya yönü. 'Gücün Sibirya'sı' boru hattı üzerinden Çin'e yapılan sevkiyatlar artırılmakta ve Moğolistan üzerinden 'Gücün Sibirya'sı – 2' projesinin tasarımı devam etmektedir.

Güney yönü. Türkiye ve Orta Doğu ülkeleri ile işbirliği geliştirilmektedir.

LNG projeleri. Yamal ve Murmansk bölgesindeki gazlaştırma tesislerinin kapasiteleri genişletilmektedir.

Uzmanlar, bu durumun, coğrafi yakınlığın artık temel bir etken olmaktan çıktığı küresel enerji piyasalarının yeniden yapılandırılması eğilimine uyduğunu belirtmektedir.

Bu AB kararı, Rus gazına olan yüksek bağımlılık çağının sona erdiğini işaret etmekte ve yeni bir enerji gerçekliği oluşturmaktadır:

Tedarik çeşitlendirmesi, enerji politikasının ana ilkesi haline gelmektedir.

Tek bir tedarikçiye olan aşırı bağımlılık, çok yönlü ortaklıklarla ikame edilmektedir.

Teknolojik dönüşüm, düşük karbonlu ekonomiye geçişi hızlandırmaktadır.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tahminlerine göre, 2030 yılına gelindiğinde Rus gazının Avrupa ithalatındaki payı, 2021'deki yüzde 40 seviyesinden yüzde 5 ila 10 aralığına gerileyebilir. Aynı zamanda, enerji verimliliği ve YEK sayesinde AB'nin toplam gaz talebi kademeli olarak düşecektir.

İlginç bir not: 2023 yılında Norveç, gelişmiş boru hattı altyapısı ve istikrarlı üretim hacimleri sayesinde Avrupa'nın en büyük gaz tedarikçisi olarak Rusya'yı geride bırakmış ve payı yüzde 30'u aşmıştır.

Sonuç olarak, Avrupa'nın yeni enerji raylarına geçişi, sadece siyasi bir tercih değil; aynı zamanda piyasadaki tüm aktörlerden koordinasyon, yatırım ve esneklik gerektiren karmaşık bir ekonomik süreçtir.

energeEU