Uluslararası Uzay İstasyonu Dışında 283 Gün Geçiren Yosun Sporları Yüksek Çimlenme Oranı Gösterdi

Uluslararası Uzay İstasyonu'nun (ISS) dış yüzeyinde 283 gün boyunca doğrudan uzay koşullarına maruz kalan Physcomitrium patens (yayılıcı toprak yosunu) sporları, Dünya'ya döndükten sonra yapılan testlerde yüksek oranda çimlenme başarısı sergiledi. Bu keşif, Dünya'da evrimleşmiş yaşam formlarının uzayın zorlu koşullarına karşı gösterdiği olağanüstü dayanıklılığa dair somut kanıtlar sunmaktadır. Deneyin sonuçları, 20 Kasım 2025 tarihinde iScience dergisinde yayımlandı.

Söz konusu sporlar, 4 Mart 2022 tarihinde uzaya gönderilmiş ve daha sonra bir SpaceX kapsülü aracılığıyla geri kazanılmıştır. Bu süre zarfında örnekler, mutlak vakum, aşırı sıcaklık dalgalanmaları, mikro yerçekimi ve filtrelenmemiş kozmik ile ultraviyole (UV) radyasyonu gibi uzayın temel stres faktörlerine doğrudan maruz kaldı. Hokkaido Üniversitesi'nden Profesör Tomomichi Fujita liderliğindeki araştırma ekibi, bu zorlu koşullara rağmen sporların hayatta kalma potansiyelini inceledi. Fujita'nın ekibi, yosunların volkanik alanlar ve Antarktika gibi zorlu karasal ortamlara adapte olabilme yeteneklerinden ilham alarak bu deneyi tasarladı.

Uzayda doğrudan maruz kalan ve kalkanlanmamış sporlar, Dünya'da tutulan kontrol grubunun %97'lik çimlenme oranına kıyasla %86 gibi yüksek bir oranda canlılığını korumuştur. İlginç bir şekilde, yalnızca UV radyasyonundan korunan kalkanlı bir grup spor, kontrol grubuyla aynı seviyede, %97'lik bir çimlenme oranı kaydetti. Bu durum, UV radyasyonunun hayatta kalma üzerindeki belirleyici olumsuz etkisini ortaya koymaktadır. Fujita, bu dayanıklılığın, spor duvarlarının çok katmanlı yapısının uzay streslerine karşı "pasif bir kalkan" görevi görmesinden kaynaklandığını belirtmektedir; bu yapı, evrimsel olarak yerleşik bir savunma mekanizması olarak işlev görmektedir.

Matematiksel modellemeye dayanan ekip, bu yosun sporlarının uzayda potansiyel olarak 15 yıla kadar (5.600 güne kadar) işlevsel kalabileceğini tahmin etmektedir. Bu çalışma, bir kara bitkisinin türünün, doğrudan uzay koşullarına bu denli uzun süre maruz kaldıktan sonra hayatta kalma yeteneğini göstermesi açısından bir ilki temsil etmektedir. Bu bulgu, Dünya'da evrimleşen yaşamın hücre düzeyinde uzay koşullarına dayanma mekanizmalarına sahip olduğu argümanını güçlendirmektedir.

Bu deney, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirilen daha geniş bir biyolojik araştırma yelpazesinin bir parçasıdır. Elde edilen veriler, gelecekte Ay ve Mars gibi dünya dışı ortamlarda ekosistemler kurma hedefine yönelik önemli bir başlangıç noktası olarak değerlendirilmektedir.