Issyk-Kul Gölü'nde 13-14. Yüzyıla Ait Müslüman Nekropolü Keşfi İpek Yolu Tarihine Işık Tutuyor

2025 yılında, Kırgızistan'ın kuzeybatı kıyılarında, Issyk-Kul Gölü yatağında uluslararası bir sualtı arkeoloji seferi icra edildi. Bu araştırmanın organizasyonunda Rus Coğrafya Derneği (RGO), Rus Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü ve Kırgız Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Tarih, Arkeoloji ve Etnoloji Enstitüsü gibi kurumlar yer aldı. Çok uluslu bu çabanın temel amacı, Orta Çağ'da Büyük İpek Yolu üzerinde kritik bir durak olan Toru-Aigyr sualtı kompleksini incelemekti. Bu keşif, İpek Yolu'nun Orta Asya'daki merkezi rolünü ve bu güzergah üzerindeki kültürel alışverişin derinliğini teyit etmektedir.

Sualtı kazıları sırasında, 13. ve 14. yüzyıllara tarihlenen bir Orta Çağ Müslüman nekropolünün kalıntılarına ulaşıldı. Buluntular arasında, dönemin mimari ve sosyal yapısına dair ipuçları sunan büyük seramik kaplar ve özellikle yanmış tuğladan inşa edilmiş yapı parçaları dikkat çekti. Bu tür yapısal kalıntılar, bölgede o dönemde gelişmiş bir yerleşimin varlığını doğrulamaktadır. Arkeologlar, bu yerleşimin, 15. yüzyılın başlarında meydana gelen büyük bir depremin ardından sular altında kaldığını ve bu felaketle aniden yok olduğunu öne sürmektedirler. Bu olay, bölgenin jeolojik tarihinin ve İpek Yolu üzerindeki şehirlerin kırılganlığının bir örneğini teşkil etmektedir.

Issyk-Kul Gölü, Kırgızistan'ın zengin tarihini yansıtan arkeolojik anıtlarıyla biliniyor; daha önceki buluntular arasında antik yerleşim izleri ve petroglifler yer almaktadır. Ancak, 2025'teki bu yeni keşif, özellikle Toru-Aygyr bölgesinde, göl yatağının sadece 3 ila 13 fit derinliğinde yoğunlaşan buluntularla, Orta Çağ yaşamına neredeyse Pompeii benzeri bir anlık görüntü sunmaktadır. Araştırmacılar, ilk keşif bölgesinde tahıl öğütmek için kullanılan devasa bir değirmen taşını da içeren, ateş tuğlasından yapılmış binalar tespit ederek, yerleşimin sofistike bir gıda üretimi ekonomisine sahip olduğunu göstermiştir.

Bu bulgular, İpek Yolu'nun küresel önemi açısından yeni perspektifler sunmaktadır. İpek Yolu, sadece ticari malların değil, aynı zamanda fikirlerin, dinlerin ve kültürlerin de yolu olmuş, Çin'den Akdeniz'e uzanan kıtalararası bir ağ oluşturmuştur. Orta Çağ'da, Anadolu'dan Avrupa'ya uzanan bu yol ağı, Anadolu'daki kervansaraylar gibi yapılarla Selçuklular döneminde de ticari faaliyetlerin canlı tutulmasını sağlamıştır. Issyk-Kul Gölü'ndeki bu nekropol ve yerleşim kalıntıları, Orta Asya'nın bu hayati ticaret güzergahındaki kültürel ve ekonomik etkileşimin karmaşıklığını anlamak için eşsiz bir fırsat sunmaktadır.