Kahramanmaraş Direkli Mağarası'nda Bulunan 13.000 Yıllık Aletler, Gelişmiş Tarih Öncesi Yaşamın İzlerini Taşıyor

Kahramanmaraş'ın Onikişubat ilçesi sınırları içerisinde yer alan Direkli Mağarası'nda devam eden arkeolojik çalışmalar, yaklaşık 13.000 yıl öncesine tarihlenen dikkat çekici eserleri ortaya çıkarmıştır. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Kazı Başkanı Profesör Dr. Cevdet Merih Erek'in yönetiminde tamamlanan son kazı sezonunda, ustalıkla işlenmiş iki kemik bız ve dört adet delikli boncuk parçası keşfedildi. Bu yeni bulgular, neredeyse yirmi yıl önce başlayan ve sit alanının zengin tarihini belgeleyen önemli keşif serisine yeni bir boyut katmıştır.

Profesör Erek, bulunan kemik aletlerin işlevsel bir uzmanlaşmaya sahip olduğunu öne sürmektedir. Bızlardan birinin, muhtemelen taş boncuklar gibi sert materyalleri delmek amacıyla kullanıldığı düşünülürken; diğerinin ise deri işçiliği ve temel giysilerin dikilmesi gibi hayati terzilik faaliyetleri için kritik bir rol üstlendiği tahmin edilmektedir. Gözlemlenen bu iş bölümü ve kullanılan malzeme çeşitliliği, söz konusu tarih öncesi dönem için şaşırtıcı derecede sofistike kabul edilen bir gelişim düzeyine işaret etmektedir. Yeni bulunan dört boncuk parçası ise derin kültürel anlamlar taşımaktadır. Bu boncukların, vefat edenler için tasarlandığı ve böylece ölenleri onurlandırma gibi köklü bir kültürel uygulamanın varlığını gösterdiği teorisi üzerinde durulmaktadır.

Kurtarılan boncuklar, mağaranın 7. arkeolojik katmanında (stratum) tespit edilmiştir. Bu katmanın Karbon-14 yöntemiyle yapılan tarihlemesi, günümüzden yaklaşık 11.000 Yıl Öncesine (BP) denk gelen bir yaş ortaya koymuştur; bu da günümüzden tahmini 13.000 yıllık bir geçmişe işaret etmektedir. Profesör Erek, mağaranın jeolojik yapısının, sediman birikim oranlarının çok yavaş olması nedeniyle adeta zamanı yavaşça kaydeden bir cihaz gibi işlediğini belirtmiştir. Öyle ki, sadece 3 ila 5 santimetrelik bir kalınlık, bir ila iki bin yıllık bir süreyi temsil edebilmektedir. Bu durum, sit alanındaki daha derin katmanların, çok daha eski dönemlere ait bilgileri barındırma potansiyelini koruduğu anlamına gelmektedir.

Direkli Mağarası'ndan elde edilen veriler, yakın çevredeki Eşek Deresi Mağarası'ndan çıkan bulgularla birlikte değerlendirildiğinde, yaklaşık 8.500 ila 14.000 BP aralığını kapsayan belirgin bir Anadolu kültürel ilerlemesinin kanıtlarını güçlendirmektedir. Bu uzun süreli yerleşim geçmişi, bölgedeki temel insanlık tarihine dair eşsiz bir perspektif sunmaktadır. Titizlikle yürütülen kazı çalışmaları, erken Anadolu'da karmaşık insan organizasyonunun ve estetik ifadenin nasıl ortaya çıktığını izlemeye odaklanmıştır. Bu araştırmalar, erken dönem topluluklarının hem maddi varlıklarını nasıl idare ettiklerini hem de yaşam döngüsündeki geçişleri nasıl onurlandırdıklarını aydınlatmayı amaçlamaktadır. Direkli Mağarası, Anadolu'nun kültürel beşiği olma rolünü pekiştiren hayati bir kaynaktır.