New York'ta Tehlike Altındaki Seke Dili İçin Koruma Girişimleri Yoğunlaşıyor

Dünyanın en büyük dilsel çeşitliliğe sahip metropollerinden biri olan New York, 700'den fazla konuşulan lisanı barındırarak kültürel zenginliğini sergilemektedir. Bu çeşitliliğin ortasında, Kuzey Nepal'in dağlık bölgelerinden gelen ve yok olmaya yüz tutmuş dillerden biri olan Seke dili, varlığını sürdürmek için kritik bir mücadele vermektedir. Küresel çapta yaklaşık 700 kişi tarafından konuşulan Seke dilinin yaklaşık 100 konuşuru New York'ta, özellikle de Brooklyn'in Flatbush semtinde yaşamaktadır. Bu New York'taki konuşurların neredeyse yarısı, yani yaklaşık 50 kişi, aynı apartman binasında ikamet etmektedir; bu durum, dilin korunması için eşsiz bir odak noktası oluşturmaktadır.

Seke dilinin anavatanı, Nepal'in Mustang bölgesindeki Tshugsang, Tsangle, Gyaga, Timi ve Tangbe adlı beş köy olarak bilinmektedir. Dilbilimsel olarak Sino-Tibet dil ailesinin Tamangic koluna mensup olan Seke, Tibet dilleriyle temas halinde olmasına rağmen onlardan ayrışan özellikler taşır. Kaynaklara göre Seke dilinin 'altın dil' anlamına geldiği ve anavatanının bulunduğu Mustang bölgesinin Tibetçede 'istek ovası' manasına geldiği aktarılmaktadır. Ancak, bölgedeki sosyo-ekonomik baskılar ve gençlerin Nepali veya Hintçe eğitim alması, dilin nesiller arası aktarımını sekteye uğratma riskiyle karşı karşıya bırakmıştır.

Bu kıymetli mirası koruma görevi, 2010 yılında kurulan ve New York'ta azınlık dillerini belgelemeye adanmış kâr amacı gütmeyen Endangered Language Alliance (ELA) tarafından üstlenilmiştir. ELA, 2025 itibarıyla Seke dahil 100'den fazla dilin konuşurlarıyla işbirliği yaparak dilsel ve kültürel çeşitliliği desteklemektedir. Kuruluş, son on yılda yaptığı çalışmalarla şehir genelinde 700'den fazla dilsel çeşidi ve 1.200'den fazla önemli lokasyonu haritalandırmıştır.

ELA'nın kurucu ortağı ve Queens College yardımcı doçenti Daniel Kaufman'a göre, bu dillerin çoğu tehlike altındadır ve dillerle birlikte şarkılar, hikayeler ve folklor gibi aktarılan miras da kaybolma tehlikesiyle karşı karşıyadır. ELA, dilbilimsel dokümantasyon ve canlandırma eğitimleri sunarak farkındalık yaratma yolunda önemli adımlar atmaktadır. New York'taki bu küçük topluluğun varlığı, bazı nadir dillerin anavatanlarındaki varlıklarından daha belirgin hale gelmesiyle, küresel ölçekte dillerin kaderini belirleyebilecek bir kavşak noktası görevi görmektedir.