İspiroçet Balinası İletişiminde İnsan Ünlülerine Benzer Spektral Desenler Belirlendi

Project CETI ve Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley tarafından 12 Kasım 2025'te yayımlanan bir araştırma, ispermeçet balinası iletişiminde insanlardaki ünlü ve diftonglara benzetilebilecek spektral desenlerin varlığını ortaya koydu. Bu bulgu, insan dışı zekanın karmaşıklığına dair anlayışı derinleştirmekte ve balinaların anlamı nasıl yapılandırdığı ve ilettiği konusunda kritik bilgiler sunmaktadır. Project CETI, Doğu Karayipler'deki Dominika kıyılarında ispermeçet balinası iletişimini incelemek için ileri makine öğrenimi ve robotik teknolojilerini kullanan kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. [cite:7, cite:20]

Araştırma, bireysel balinalar arasındaki kuyruk vuruşu (coda) düzeyinde iki belirgin desen saptadı: "a-kuyruk vuruşu ünlüsü" ve "i-kuyruk vuruşu ünlüsü". Çalışma ayrıca yükselen, düşen ve birleşik frekansları içeren birkaç "diftongal" deseni de rapor etti. Diftonglar insan dilinde iki ünlünün birleşimi iken, ispermeçet balinalarında bu frekansların yükselip alçalması gözlemlenmektedir. Bu durum, kuyruk vuruşu "ünlülerinin" balinalar tarafından aktif olarak kontrol edildiğini düşündürmektedir. Bu desenlerin varlığı, daha önce morse kodu benzeri bir sistem olduğu düşünülen balina seslerinin, fonetik açıdan insan diline yaklaşan bir karmaşıklığa sahip olduğunu göstermektedir. [cite:8, cite:24]

Bu ayrımın anahtar noktası, zamanlama farklılıklarının ayarlanmasıydı. İnsan ünlüleri hızlı titreşen ses tellerinden üretilirken, ispermeçet balinası kuyruk vuruşları çok daha yavaş olan fonik dudaklar aracılığıyla üretilmektedir. Zamanlama faktörü ortadan kaldırıldığında, bu desenler insan harfleriyle yazılabilecek kadar netleşti ve bu da balina seslerinin yalnızca tıklama dizilerinden ibaret olmadığını gösterdi. [cite:8, cite:24]

Project CETI'nin Dilbilim Lideri Gašper Beguš, bu durumun dilbilimsel açıdan insan ünlü sistemlerine olan benzerlik nedeniyle dikkat çekici olduğunu belirtti. Beguš, aynı zamanda UC Berkeley'de Dilbilim Doçentidir. Benzer şekilde, Kurumun Kurucusu ve Başkanı David Gruber, bu keşfin balinaların ses üretimi konusunda tamamen bağımsız bir yol geliştirdiğini vurguladı. Gruber, New York Şehir Üniversitesi'nde Biyoloji ve Çevre Bilimleri Profesörüdür.

Bu bulgular, ispermeçet balinalarının (Physeter macrocephalus) iletişim sisteminin daha önce anlaşılandan çok daha girift olduğunu ve seslerinin anlam kodlamak için ek katmanlar içerebileceğini ima etmektedir. [cite:8, cite:25] Örneğin, Dominika açıklarında yaşayan balinalar genellikle iki yavaş ve üç hızlı sesin bir dizisini kullanır; ancak yeni analiz, bu dizinin bazen "klak...klak... klak-klak-klak" gibi ses çıkardığını göstermektedir. Bu tür bir yapısal kontrolün varlığı, balinaların insanlardaki gibi anlam taşımak amacıyla ses özelliklerini bilinçli olarak manipüle edebildiğini düşündürmektedir.