Gabon, Otuz Yıllık Emek Sonucunda İlk İki Dilli Gisir Sözlüğünü Tanıttı

Gabon, ulusal dil mirasını muhafaza etme yolunda tarihi bir adım atarak, Fransızca ile yerel Gisir dilini bir araya getiren ilk iki dilli sözlüğü kamuoyunun dikkatine sundu. Bu anıtsal çalışma, otuz yıllık titiz ve kapsamlı bir araştırmanın meyvesi olarak ortaya çıktı ve 31 Ekim 2025 tarihinde Libreville Ulusal Müzesi'nde düzenlenen görkemli bir törenle resmiyet kazandı. Sözlüğün temel amacı, günümüzde yok olma tehlikesi altında bulunan Gisir dilini yeniden canlandırmak ve bu dilin Gabon'un çeşitli toplulukları arasında aktif kullanımını teşvik etmektir. Bu girişim, sadece bir akademik başarı değil, aynı zamanda ülkenin kültürel zenginliğine sahip çıkma ve sözlü geleneği gelecek nesillere aktarma konusundaki kararlılığının somut bir göstergesidir.

Projenin liderliğini üstlenen isim, tanınmış dilbilimci ve araştırmacı Theodor Kwayi-Messanongì oldu. Hazırlanan bu hacimli çalışma, basit bir leksik koleksiyon olmanın ötesinde, kültürel bilginin aktarımı için temel bir araç işlevi görmektedir. Sözlük, yaklaşık 18.000 leksimin yanı sıra, eğitim hedefleri açısından kritik öneme sahip olan dilbilgisi kurallarını ve standartlaştırılmış bir alfabeyi de kapsamaktadır. Özellikle, standart dijital klavyelerde bulunmayan sesleri ve sembolleri doğru bir şekilde tanımlayabilmek amacıyla fonetiğe özel bir vurgu yapılmıştır. Bu detaylı yaklaşım, dilin doğru telaffuz ve yazımının korunmasını sağlamaktadır.

Tahminlere göre yaklaşık 40 farklı Bantu diline ev sahipliği yapan Gabon bağlamında, bu sözlük projesi ülkenin sözlü çeşitliliğe saygı yoluyla ulusal kimliğini pekiştirme arzusunu açıkça ortaya koymaktadır. Gisir halkının konuştuğu Gisir dili, aynı zamanda onların topraklarını da ifade eder; bu durum, kelime, insan ve coğrafya arasındaki kopmaz bağı işaret etmektedir. Ayrıca, Gisir dilinin interaktif öğrenimini desteklemek amacıyla modern teknolojiden faydalanılmaktadır. Geliştirilmekte olan bir mobil uygulama, dili dijital ortama entegre ederek öğrencilerin cephaneliğini sesli materyaller, atasözleri ve özgün metinlerle zenginleştirecektir.

Sözlük, Éditions Ntsame yayınevi aracılığıyla 25.000 CFA frangı gibi erişilebilir bir fiyatla satışa sunulmuş olup, akademisyenler, eğitimciler, aileler ve yerel topluluklar dahil olmak üzere geniş bir kullanıcı kitlesini hedeflemektedir. Tanıtım etkinliğine, Ulusal Müze Genel Müdürlüğü ve Éditions Ntsame temsilcilerinin katılımı, devlet kurumlarının somut olmayan kültürel mirasın korunmasına verdiği güçlü desteğin altını çizmiştir. Projede aktif rol üstlenen sivil toplum kuruluşu (STK) Dibundu Di Mutsonzigu, dilin nesiller arası aktarımını sağlamak amacıyla şimdiden konferanslar düzenleme ve topluluk odaklı programları başlatma planlarını duyurdu. Bu başarı, Gabon'un dil çeşitliliğini koruma stratejisinin sadece Gisir ile sınırlı kalmayacağını gösteriyor. Ülkenin dil zenginliğini daha da güçlendirmek adına, Fang, Omyen ve Nzebi gibi diğer önemli yerel diller için de benzer sözlük çalışmalarının başlatılması planlanmıştır. Bu çok yönlü yaklaşım, Gabon'un kültürel kimliğini derinlemesine köklendirme hedefini desteklemektedir.