Masowy Grób w Osijeku (Mursa) Odkrywa Rzymskich Żołnierzy z III Wieku

Wschodnia Chorwacja, w miejscu, gdzie niegdyś rozciągało się starożytne rzymskie miasto Mursa, obecnie znane jako Osijek, stała się sceną przełomowych prac archeologicznych. Odkrycia te dostarczają nowych, istotnych informacji na temat burzliwego okresu w dziejach Imperium Rzymskiego, znanego jako Kryzys III Wieku. W opuszczonej studni, położonej w pobliżu strategicznej rzeki Drawy, archeolodzy natrafili na masowe, nieoznaczone miejsce pochówku.

Znalezisko to obejmowało siedem kompletnych szkieletów dorosłych mężczyzn. Na podstawie analizy kontekstowej i datowania radiowęglowego ustalono, że ich tragiczna śmierć nastąpiła w połowie III stulecia naszej ery. Lokalizacja Mursy, kluczowego punktu na granicy rzymskiej Panonii, podkreśla jej wyjątkową strategiczną wagę w czasach, gdy państwo rzymskie zmagało się z wewnętrzną i zewnętrzną niestabilnością systemową. Mursa była wówczas ośrodkiem, którego kontrola decydowała o losach regionu.

Badacze skłaniają się ku tezie, że szczątki te należą do rzymskich legionistów, którzy polegli w trakcie zaciętej Bitwy pod Mursą, stoczonej w 260 roku n.e. Okoliczności odkrycia są dramatyczne: ciała zostały wrzucone do studni w sposób chaotyczny i pośpieszny, całkowicie pomijając tradycyjne rzymskie rytuały pogrzebowe. Taki brak szacunku dla zmarłych sugeruje, że nie zginęli oni w walce, lecz padli ofiarą brutalnej egzekucji lub masowej kaźni, przeprowadzonej przez zwycięzców.

Analiza osteologiczna ujawniła liczne ślady przemocy. Na kościach widoczne są jednoznaczne dowody poważnych obrażeń bojowych, w tym tępe urazy w okolicach czoła, liczne złamania żeber oraz charakterystyczne rany kłute i cięte. Te obrażenia potwierdzają, że mężczyźni brali udział w intensywnych walkach. Co więcej, stan zdrowia żołnierzy przed śmiercią był zły. U wszystkich zmarłych stwierdzono oznaki przewlekłej infekcji dróg oddechowych, co jest świadectwem niezwykle ciężkich i niesprzyjających warunków służby, jakie panowały w armii rzymskiej w tym krytycznym okresie historycznym.

Dzięki zastosowaniu zaawansowanych metod naukowych, w tym analizy izotopowej i badań genetycznych, udało się pozyskać bezcenne informacje. Analiza diety potwierdziła, że żołnierze spożywali typowe racje polowe, charakterystyczne dla wojsk rzymskich. Badania DNA wykazały z kolei zaskakującą różnorodność etniczną — wśród poległych znaleźli się przedstawiciele ludów takich jak Sarmaci, Sasi i Galowie. Ten genetyczny obraz doskonale pokrywa się z historycznymi danymi o składzie późnorzymskich armii, które rekrutowały żołnierzy z całego imperium. Co istotne, genetyka nie wykazała żadnej ciągłości z lokalną ludnością, definitywnie potwierdzając, że byli to przybysze, ściągnięci do Panonii z odległych prowincji.

Historycznie, rok 260 n.e. to moment eskalacji konfliktu o władzę pomiędzy panującym cesarzem Galienem a uzurpatorem Ingenuusem. Najbardziej prawdopodobna hipoteza zakłada, że ci żołnierze byli zwolennikami Ingenuusa, straconymi na mocy rozkazu Galiena, który, jak wiadomo ze źródeł historycznych, był bezwzględny i nie okazywał litości pokonanym rywalom. Datowanie znaleziska, wsparte monetą wybitą w 251 roku n.e., oraz precyzyjna analiza radiowęglowa, pomagają uzupełnić luki w wiedzy na temat mało zbadanej historii wojskowości w prowincji Panonia. Odkrycie to, ukazujące zróżnicowane pochodzenie tych siedmiu istnień, połączonych wspólnym, tragicznym losem, jest przejmującym świadectwem ludzkiej ceny, jaką płacono za systemowe załamanie się potężnego imperium rzymskiego, oraz przypomina, jak osobiste konflikty władców wpływają na losy zwykłych ludzi.