Tajemnica odwróconej diadem: Elitarny grobowiec z VII wieku p.n.e. w Beocji, Grecja

W sercu Grecji, na wschodnich zboczach jeziora Kifisida (Kopais), archeolodzy dokonali niezwykłego odkrycia grobowca pochodzącego z okresu archaicznego. Nadzór nad wykopaliskami sprawuje Eforat Starożytności Ftiotydy i Eurytanii, regionalna jednostka greckiego Ministerstwa Kultury. Prace te prowadzone są w ramach ratowniczych wykopalisk na terenie budowy stacji fotowoltaicznej, co pozwoliło zabezpieczyć dziedzictwo kulturowe, zanim uległoby zniszczeniu.

Na przebadanym obszarze badacze natrafili na cmentarzysko datowane na okresy archaiczny i klasyczny, a także na pozostałości ufortyfikowanej osady. Cmentarzysko jest zorganizowane w skupiska i obejmuje groby jamowe, miejsca kremacji oraz groby z dachami krytymi dachówkami. Analiza pierwszych 40 zbadanych grobów wskazuje na wysoki status społeczny pochowanych osób oraz na spore bogactwo społeczności, prawdopodobnie lokalnych posiadaczy ziemskich.

Najważniejszym znaleziskiem był grobowiec kobiety, która w publikacjach naukowych zyskała miano „Damy z odwróconą diademą”. Wstępne badania antropologiczne sugerują, że w chwili śmierci miała ona od 20 do 30 lat. Na jej głowie spoczywała brązowa diadem o nietypowej konstrukcji: zdobiła ją duża rozetka w kształcie słońca oraz fryz przedstawiający parę lwów – symboli władzy królewskiej. Co intrygujące, diadem był umieszczony do góry nogami.

Według badaczy, odwrócona diadem ma głębokie znaczenie symboliczne, odzwierciedlające przemiany społeczne i polityczne, jakie miały miejsce w połowie VII wieku p.n.e. W tym czasie tradycyjna monarchia dziedziczna stopniowo ustępowała miejsca elitom arystokratycznym, co doprowadziło do ukształtowania się oligarchii. Tym samym, pochówek ten nie tylko świadczy o zamożności kobiety, ale także ilustruje złożoność ówczesnych przemian społecznych.

Kobiecy grobowiec wyposażono w bogate dary grobowe: znaleziono tam dwa duże beockie fibule z wizerunkami koni, naszyjnik z wisiorkiem w kształcie wazy, paciorki wykonane z kości, kości słoniowej i bursztynu, a także brązowe kolczyki, bransolety oraz spiralne pierścienie na każdym palcu. W tym samym skupisku archeolodzy odkryli pochówek czteroletniej dziewczynki, ozdobionej diademą i podobnymi ozdobami, co sugeruje bliskie pokrewieństwo ze zmarłą damą.

Ponadto, inne groby na tym cmentarzysku dostarczyły cennych informacji na temat materialnej kultury regionu. Wśród artefaktów znajdują się ceramika czarnofigurowa i czarnopomysłowa, a także brązowe fiale i naczynia, które można powiązać z warsztatem z Akraifnii. Te znaleziska pomagają odtworzyć tradycje pogrzebowe oraz strukturę społeczną Beocji w okresie od VII do VI wieku p.n.e.

Prace archeologów wciąż trwają. Wykorzystywane są nowoczesne metody analityczne, w tym badania antropologiczne szczątków kostnych, fotogrametria oraz modelowanie 3D odnalezionych artefaktów. Jak podkreśla kierownik wykopalisk, doktor Ewgenios Papadopoulos, „każdy grobowiec to nie tylko skarb, ale przede wszystkim okno na przeszłość, które pozwala zrozumieć życie i relacje społeczne mieszkańców archaicznej Beocji”.