Kukur Tihar: Coroczne święto czci psów w Nepalu, symbol wierności i duchowego przewodnictwa

Nepal co roku celebruje Kukur Tihar – drugi dzień trwającego pięć dni festiwalu Tihar, będącego jednym z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu kulturalnym kraju. Jest to czas głębokiej czci oddawanej psom, w uznaniu ich niezłomnej lojalności, wierności oraz nieocenionej służby człowiekowi. W bieżącym roku obchody tego wyjątkowego święta miały miejsce 20 października. Kukur Tihar stanowi symboliczny wyraz szacunku dla wszystkich przedstawicieli gatunku psowatych – bez względu na to, czy są to ukochane pupile domowe, zwierzęta uliczne, czy też wysoko wyspecjalizowane psy pracujące w służbach publicznych.

W trakcie tego dnia, znanego jako „Dzień Psów”, każde zwierzę jest zaszczycane w sposób ceremonialny i uroczysty. Psy otrzymują kolorowe girlandy z kwiatów, zwane malla, które zakłada się im na szyję jako znak błogosławieństwa i honoru. Na ich czołach umieszcza się również tradycyjną czerwoną tikę, symbolizującą świętość i pomyślność. Następnie czworonogi są obficie obdarowywane wykwintnymi smakołykami i ulubionymi przysmakami. Te serdeczne rytuały odzwierciedlają głęboką wdzięczność, jaką społeczeństwo nepalskie darzy swoich czworonożnych towarzyszy za ich bezwarunkową miłość i wsparcie.

W tradycji i kulturze Nepalu dzień ten ma wymiar wybitnie sakralny, wykraczający poza zwykłe uczucia do zwierząt. Psy są postrzegane jako posłańcy Jamy, potężnego boga śmierci, którego zadaniem jest prowadzenie dusz zmarłych przez bramy zaświatów. Wierzy się, że oddawanie czci psom w Kukur Tihar ma na celu przebłaganie Jamy, co ma zapewnić pomyślność, dobrobyt i pokój rodzinom na ziemi. Rytuał ten symbolizuje również nierozerwalną więź łączącą życie doczesne z przejściem w sferę duchową. O historycznym i duchowym znaczeniu tej relacji świadczy starożytny sanskrycki epos „Mahabharata”, gdzie opisano, jak król Judhiszthira odmówił wejścia do nieba bez towarzyszącego mu wiernego psa, podkreślając tym samym wartość ich przymierza.

Szczególne uznanie podczas festiwalu wyrażane jest w stolicy kraju, Katmandu, gdzie honory odbierają psy służbowe, w szczególności te należące do Jednostki Kynologicznej Policji Nepalu. Te niezwykle oddane zwierzęta, których praca jest absolutnie kluczowa w wykrywaniu przestępstw, poszukiwaniu dowodów oraz w skomplikowanych operacjach ratunkowych po katastrofach, otrzymują zasłużone nagrody, medale i specjalne, obfite przysmaki. Jest to publiczna forma uznania ich życiodajnego wkładu w bezpieczeństwo i stabilność społeczną.

Festiwal Tihar, znany również jako Festiwal Świateł (Dipawali), jest drugim najważniejszym świętem w Nepalu, ustępującym znaczeniem jedynie Dashain. Trwa on tradycyjnie pięć dni, z których każdy poświęcony jest czci różnym istotom lub bóstwom. Po Kukur Tihar następuje Gai Tihar, kiedy to czci się krowy jako symbol obfitości, bogactwa i opieki macierzyńskiej. Kolejnym dniem jest Lakszmi Pudża, poświęcona bogini bogactwa i pomyślności. Cykl ten zamyka Bhai Tika, dzień umacniający braterskie i siostrzane więzi rodzinne, stanowiący kulminację obchodów.

Obchody Kukur Tihar, pielęgnowane z wielką starannością przez diasporę nepalską na całym świecie, stanowią potężne i wzruszające przypomnienie o uniwersalnych wartościach. Lojalność, miłość i towarzystwo to cechy, które wykraczają poza ramy ludzkiego doświadczenia i gatunkowe podziały. Święto to zachęca globalne społeczeństwo do głębokiej refleksji nad stosunkiem do zwierząt, wzywając do większego współczucia, szacunku i aktywnej troski o wszystkie stworzenia.