Scent rolling: dlaczego psy uwielbiają tarzać się w cuchnących miejscach

Skłonność psów domowych do tarzania się w znalezionych kupkach odchodów, gnijących resztkach ryb, mięsa i podobnych, z ludzkiego punktu widzenia, obrzydliwych substancjach, jest zjawiskiem znanym w kynologii jako scent rolling, czyli „tarzanie się w zapachach”. Co więcej, to zachowanie nie ogranicza się wyłącznie do psów. Lisy i kojoty również wykazują podobne działania, co wyraźnie wskazuje na jego głębokie znaczenie ewolucyjne dla całej rodziny psowatych (Canidae).

Ten głęboko zakorzeniony odruch jest pozostałością po instynktach przetrwania dzikich przodków. Specjaliści od etologii zwierząt są zdania, że pierwotnie wykorzystywali oni silne, obce zapachy do maskowania własnej woni. Taktyka ta umożliwiała im niepostrzeżone zbliżanie się do potencjalnej zdobyczy. Tarzając się w odchodach lub padlinie, dzikie psowate dążyły do zagłuszenia swojego naturalnego zapachu, co miało kluczowe znaczenie dla sukcesu polowania i uniknięcia wykrycia.

Mimo szerokiej akceptacji tej hipotezy maskowania, niektórzy eksperci uważają ją za niewystarczającą do pełnego wyjaśnienia tego fenomenu. Oprócz kamuflażu, istnieją inne, równie istotne teorie dotyczące przyczyn tego zachowania.

Badacze sugerują, że tarzanie się w cudzych zapachach może służyć jako środek komunikacji wewnątrz stada lub jako sposób na demonstrowanie statusu społecznego. Przykładowo, obserwacje prowadzone nad afrykańskimi psami hienowatymi (Lycaon pictus) wykazały, że samice, które dołączały do stada, tarzały się w ziemi uprzednio oznaczonej przez samce.

Inną teorię, popartą badaniami z 2016 roku, przedstawił ekolog Max Allen z University of Wisconsin. Zakłada ona, że zwierzęta mogą wykorzystywać zapach większego drapieżnika jako formę kamuflażu lub odstraszacza. Allen udokumentował, jak lisy szare (gray foxes) celowo nacierały się śladami moczu pum, aby zniechęcić kojoty. Kojoty, będąc większe i stanowiące konkurencję, mogły być w ten sposób skutecznie odstraszane przez „zapach” groźniejszego rywala.

Istnieje również pogląd, że o ile pierwotne powody scent rolling były związane z przetrwaniem, o tyle obecnie może to być po prostu źródło przyjemności dla zwierzęcia, ponieważ zapach stanowi fundamentalną część jego sensorycznego postrzegania świata. Psie powonienie jest wręcz fenomenalne: ich nosy zawierają około 300 milionów receptorów, podczas gdy u człowieka jest ich, dla porównania, zaledwie 6 milionów. Ta ogromna różnica sprawia, że intensywne zapachy dostarczają im silnych i satysfakcjonujących bodźców.

W świetle dostępnych danych, jest wysoce prawdopodobne, że „tarzanie się w zapachach” ma charakter wieloczynnikowy: od maskowania i sygnałów społecznych, po czystą satysfakcję sensoryczną. Należy pamiętać, że jest to głęboko zakorzeniona, naturalna manifestacja psiego instynktu, dlatego nie powinno się karać pupili za takie zachowanie.