In het Franse departement Ain, nabij de hedendaagse gemeente Izernore, hebben archeologen van het Nationaal Instituut voor Preventief Archeologisch Onderzoek (Inrap) de restanten blootgelegd van een tweeduizend jaar oude werkplaats voor houtbewerking. De opgravingen vonden plaats op de site Chemin de Trabouillet, als onderdeel van het onderzoek naar de antieke stad Isarnodurum (Latijn: Isarnodurum), een cruciaal centrum in Gallië tijdens het Romeinse Keizerrijk.
Voetbalk van esdoornhout, gelijk aan maat 29, d.w.z. voor een kind van 5–6 jaar. • © Флорио, Inrap
De houten voorwerpen en constructieresten zijn opmerkelijk goed bewaard gebleven. Dit is te danken aan uitzonderlijke omstandigheden: de aanwezigheid van stilstaand water en volledige duisternis in de waterputten. Het merendeel van de vondsten werd geborgen uit vier oude waterputten die zich op het terrein van de werkplaats bevonden.
Een van de putten. • © Флор Жиро, Inrap
Onder de geborgen items bevonden zich onder meer kammen, kleine doosjes, onderdelen van schoeisel en houten schrijfplankjes. Deze verzameling van artefacten stelde de wetenschappers in staat vast te stellen dat het hier niet ging om een doorsnee woonhuis, maar om een gespecialiseerd ambachtsbedrijf. Hier creëerden bekwame vaklieden hoogwaardige producten uit hout.
Decoratieve wandlampjes van buxus (diameter 7,4 cm). • © Флор Жиро, Inrap
Uit onderzoek bleek dat de ambachtslieden voornamelijk met buxushout werkten, maar ook esdoorn, es en hazelaar gebruikten. Het gebruik van diverse houtsoorten maakte de productie van zowel duurzame als decoratieve objecten mogelijk. Gevonden halffabricaten, draaiselresten en bijna voltooide producten bevestigen het hoge niveau van het vakmanschap. Dit duidt erop dat de werkplaats niet alleen de lokale bevolking bediende, maar mogelijk ook administratieve structuren of de regionale handel.
Bijzondere aandacht gaat uit naar de schrijfplankjes. De archeologen troffen minstens vijftien fragmenten aan, waaronder zowel oefenschriften als officiële of commerciële documenten. Sommige fragmenten vertonen sporen van inkt, wat suggereert dat ze werden gebruikt voor het vastleggen van gegevens in de stad en mogelijk ter plaatse werden vervaardigd uit lokaal hout. Dit biedt een zeldzame gelegenheid om de details van de dagelijkse schriftelijke activiteiten van de inwoners van de antieke stad te bestuderen.
Van grote waarde zijn ook de houten zooltjes voor kinderen. Eén zooltje, met maat 29 (volgens hedendaagse standaarden), was bestemd voor een kind van 6 tot 7 jaar en vertegenwoordigde een sculponae-type schoen – met een houten zool en een leren bovenwerk. Een ander zooltje, maat 27, was geschikt voor een kind van 4 tot 5 jaar en had openingen voor een riempje, wat deed denken aan een Romeinse sandaal. Deze vondsten bieden een unieke blik op het dagelijkse leven van de jongste stadsbewoners, waarvan de details zelden bewaard blijven bij archeologische opgravingen.
Nadat de objecten uit de putten waren gehaald, werden ze grondig onderzocht door specialisten van Inrap en vervolgens gestabiliseerd in het ARC-NucléART laboratorium in Grenoble. Deze zorgvuldige procedure was essentieel om het organische materiaal en de verwerkingsdetails te behouden, inclusief sporen van gereedschap en zelfs vingerafdrukken van de ambachtslieden.
De ontdekking van de werkplaats in Izernore is een buitengewone kans om het dagelijks leven en het vakmanschap van Romeinse ambachtslieden te aanschouwen. De houten objecten, gereedschappen en schrijfplankjes geven inzicht in ambachtelijke technieken, handel en het dagelijkse reilen en zeilen van de stad. De lokale archeologen en het Museum van Izernore hebben gezamenlijk de tentoonstelling 'Bronnen van Kennis: 240 jaar opgravingen in Izernore' georganiseerd, die loopt van 21 september 2025 tot 31 december 2026. Hier zullen deze zeldzame vondsten worden tentoongesteld.
De opgravingen en het daaropvolgende onderzoek helpen bij het reconstrueren van het beeld van een stad waar achter de grootsheid van het keizerrijk de handen van gewone meesters schuilgingen. Hun kennis en vaardigheden werden van generatie op generatie doorgegeven. Deze vondsten zijn een zeldzaam bewijs van hoe oude ambachten het dagelijks leven en de handel beïnvloedden, en hoe ze, tweeduizend jaar later, bewaard zijn gebleven in het archeologische geheugen.