Een recente ontdekking door Turkse archeologen aan de kustlijn van Ayvalık werpt een nieuw licht op een tot nu toe onderbelichte periode uit de menselijke geschiedenis. Onderzoek suggereert dat dit deel van de noordoostelijke Egeïsche kust duizenden jaren geleden een cruciale oversteekplaats vormde tussen Anatolië en Europa. Onder lagen sediment en het hedendaagse landschap troffen de onderzoekers 138 stenen werktuigen aan, die dateren uit diverse stadia van het Paleolithicum. Deze vondsten, gedaan op tien locaties verspreid over een gebied van ongeveer tweehonderd vierkante kilometer, markeren het allereerste gedocumenteerde bewijs van Paleolithische aanwezigheid in deze specifieke regio.
Zoals beschreven in de *Journal of Island and Coastal Archaeology*, was de huidige kust van Ayvalık tijdens de laatste ijstijd één aaneengesloten landmassa. Destijds lag de zeespiegel ruim honderd meter lager dan nu. De eilanden en schiereilanden in dit gebied creëerden een natuurlijke corridor, die het vasteland van Anatolië verbond met de westelijke gebieden die nu onder water liggen. Dit geologische fenomeen bood unieke mogelijkheden voor de verplaatsing van vroege menselijke gemeenschappen. Het biedt een frisse kijk op de migratieroutes naar Europa, die traditioneel voornamelijk via de Balkan en de Levant werden gedacht te lopen.
Het team van archeologen, onder leiding van Dr. Göknur Karahan van de Hacettepe Universiteit en Professor Kadriye Özçelik van de Universiteit van Ankara, stelde vast dat het merendeel van de gevonden artefacten vervaardigd is met behulp van de Levallois-techniek. Deze gespecialiseerde methode voor het splijten van steen was kenmerkend voor zowel Neanderthalers als vroege Homo sapiens en was wijdverbreid van Afrika tot Eurazië. De collectie omvat onder meer vuistbijlen, hakmessen en afslagen, wat duidt op geavanceerde technische en cognitieve vaardigheden bij de prehistorische bewoners. De aanwezigheid van dergelijke werktuigen in Ayvalık wijst erop dat deze regio deel uitmaakte van een uitgebreid netwerk van culturele uitwisseling tussen de continenten.
De staat van conservering van het materiaal bleek verrassend goed, ondanks de aanzienlijke geomorfologische processen en de uitdagingen die de sedimentlagen met zich meebrengen, aldus de onderzoekers. De oppervlaktedetectie, uitgevoerd in de zomer van 2022, vormde de eerste fase in het onderzoek naar de oude geschiedenis van deze kustlijn. De archeologen hebben ambitieuze plannen voor de toekomst. Zij zijn van plan om methoden van stratigrafische opgravingen, absolute dateringen en paleo-ecologische reconstructies toe te passen. Dit moet helpen om de exacte ouderdom van de artefacten nauwkeuriger te bepalen en de omstandigheden van de vroegere leefomgeving te reconstrueren.
Dr. Hande Bulut van de Düzce Universiteit benadrukt dat Ayvalık een aanzienlijk potentieel heeft voor verdere archeologische doorbraken. Zij stelt dat de locatie een belangrijke schakel kan worden in de studie naar de aanpassing en mobiliteit van vroege populaties. Zelfs de voorlopige bevindingen tonen de cruciale rol van de regio aan voor het begrijpen van de technologische en culturele ontwikkelingen binnen het Oost-Egeïsche bekken.
Samenvattend verruimt deze nieuwe ontdekking niet alleen onze kennis over de kaart van de oudste menselijke migraties, maar onderstreept het ook de fundamentele rol die nu ondergelopen landschappen speelden bij het vormen van de paden waarlangs de mens zich over Eurazië verspreidde. Ayvalık, dat ooit via een landstrook met Europa verbonden was, fungeert nu als een sleutel tot het ontrafelen van de manier waarop onze voorouders de zeeën en continenten wisten te overbruggen.