Eerste Wetenschappelijke Bevestiging van de Zwarte Dood in Edinburgh: Pest-DNA Gevonden bij Tiener uit de 14e Eeuw

Voor het eerst is er in Edinburgh wetenschappelijk bewijs geleverd voor de aanwezigheid van de verwekker van de builenpest, de beruchte Zwarte Dood. Sporen van de bacterie *Yersinia pestis* werden aangetroffen in het tandplak van een tiener die in de veertiende eeuw stierf. Deze baanbrekende ontdekking maakt het nu mogelijk om een inwoner van de Schotse hoofdstad direct te koppelen aan een van de meest verwoestende pandemieën uit de Europese geschiedenis.

De stoffelijke resten van de jongeman werden al in 1981 gevonden op het terrein van de St Giles' Cathedral aan de Royal Mile. Destijds haalden archeologen 115 skeletten op, toen ze ruimte maakten voor nieuwe trappen in het historische kerkgebouw. Na de opgravingen werden de botten overgebracht naar het stadsarchief, waar ze bijna 45 jaar bleven liggen, totdat een nieuwe onderzoeksfase met moderne technologieën van start ging.

Een team van specialisten voerde vervolgens een reeks analyses uit, waaronder de sequencing van oud DNA, isotopenanalyse en koolstofdatering. De resultaten toonden aan dat de jongen leefde tussen 1300 en 1370, precies tijdens het hoogtepunt van de pandemie van de Zwarte Dood. John Lawson, curator archeologie van de gemeenteraad van Edinburgh, noemde dit een "opwindend belangrijke ontdekking". Hij benadrukte dat de tiener met zorg en apart begraven was, en niet in een massagraf, wat ongebruikelijk was voor slachtoffers van de epidemie.

De genetische analyse, uitgevoerd door experts van het Francis Crick Institute in Londen, bevestigde de aanwezigheid van het DNA van de *Yersinia pestis*-bacterie, de veroorzaker van de builenpest. Aangezien de ziekte geen sporen achterlaat op de botten zelf, was identificatie uitsluitend mogelijk via moleculaire methoden. Lawson merkte op: "We wisten dat de Zwarte Dood hier plaatsvond, maar nu kunnen we er een specifiek individu aan koppelen."

De pandemie van de Zwarte Dood, die Europa teisterde van 1347 tot 1353, eiste naar schatting 50 miljoen levens. De meest voorkomende vorm was de builenpest, gekenmerkt door ontsteking van de lymfeklieren en het zwart worden van weefsels, waaraan de ziekte haar naam dankt. Dankzij deze recente vondst hebben onderzoekers een unieke kans gekregen om te bestuderen hoe de epidemie precies de levens van de middeleeuwse inwoners van Edinburgh beïnvloedde.

Het onderzoek aan de menselijke resten vindt plaats in het kader van het project Edinburgh 900, ter gelegenheid van het 900-jarig bestaan van de stad. Ook de St Giles' Cathedral, die rond 1124 werd gesticht, viert dit jubileum. De studie naar de tiener maakt deel uit van een groter, multidisciplinair project waarbij wetenschappers van de universiteiten van Edinburgh, Aberdeen en Dundee betrokken zijn. Zij werken aan de reconstructie van gezichten van burgers die tussen de twaalfde en zestiende eeuw in de stad woonden.

Onder leiding van Dr. Maria McLennan van het Edinburgh College of Art zijn de gezichten gereconstrueerd van een man uit de twaalfde eeuw, een vrouw uit de vijftiende tot zestiende eeuw (afkomstig uit de kapel van Onze-Lieve-Vrouw) en twee pelgrims uit de vijftiende eeuw. Deze reconstructies zijn te zien in de tentoonstelling “Edinburgh’s First Burghers: Revealing the Lives and Hidden Faces of Edinburgh’s Medieval Citizens”, die nog tot eind november in de kathedraal loopt.

Margaret Graham, hoofd van de afdeling Cultuur en Gemeenschappen van de gemeenteraad, benadrukte dat de ontdekking van de tiener die stierf tijdens de Zwarte Dood van onschatbare waarde is voor het begrip van de geschiedenis van Edinburgh. Volgens haar brengt elk nieuw onderzoek de wetenschappers dichter bij het inzicht in wie de vroegste inwoners van de stad waren en hoe hun lot zich voltrok. Dit herinnert ons eraan dat zelfs na zeven eeuwen, oude overblijfselen tot leven kunnen komen, waardoor menselijkheid en herinnering aan vervlogen tijden worden teruggegeven.