Archeologen ontdekken uniek 1500 jaar oud Moche neusornament uit Peru

Recente archeologische opgravingen aan de noordkust van Peru, specifiek in het gebied van Loma Negra, hebben een opmerkelijk artefact van de Moche-cultuur aan het licht gebracht. Het betreft een verguld koperen neusornament dat het machtige godheid Ai-Apec afbeeldt, die bekendstond als 'De Ontoofder'. Dit sieraad valt op door zijn buitengewone detaillering: de ogen van de godheid zijn ingelegd met turkoois en zwarte stenen, wat de figuur een indringende uitstraling geeft en de cultische functie van het voorwerp benadrukt.

Ai-Apec nam een centrale positie in binnen de Moche-mythologie. Hij werd beschouwd als de opperste schepper, met de capaciteit om de krachten van de chaos te bedwingen en de orde te herstellen. In de kunstwerken uit die periode werd hij doorgaans voorgesteld met een menselijk gelaat, de hoektanden van een jaguar en een lichaam dat deed denken aan een spin.

De iconografie van Ai-Apec is rijk aan symboliek. In de ene hand draagt de godheid vaak een ceremonieel mes, de 'tumi', terwijl hij in de andere hand een onthoofd menselijk hoofd vasthoudt. Dit symboliseert zijn absolute macht over leven en dood. Bovendien werd Ai-Apec soms afgebeeld met een groot zilveren ornament op zijn eigen neus, wat de rituele status van de figuur verder onderstreepte.

De Moche-cultuur floreerde langs de kust van Noord-Peru van ongeveer 200 tot 900 na Christus, ruim voordat het Incarijk opkwam. Loma Negra was een van de welvarendste centra van de Moche, waar archeologen honderden objecten van goud, zilver en koper hebben gevonden. Helaas werden veel van deze graven eind jaren 60 (de late jaren 1960) geplunderd.

Een deel van de artefacten, waaronder dit specifieke neusornament, is echter later terechtgekomen in de collectie van het Metropolitan Museum of Art in New York. Het ornament zelf is vervaardigd uit een plaat van verguld koper en meet ongeveer 7 bij 10 centimeter. De ingelegde stenen accentueren de ogen, oorbellen en de riem van de godheid.

Hoewel het een miniatuurvoorwerp is, werd het waarschijnlijk op een zilveren basis bevestigd om als neusversiering gedragen te kunnen worden. Vanwege de eerdere plundering van de graven is het onmogelijk om met zekerheid vast te stellen aan welke specifieke persoon dit kostbare stuk toebehoorde. Onderzoek naar de Moche-rituelen wijst uit dat menselijke offers een integraal en onmisbaar onderdeel vormden van hun religieuze leven. Hoewel deze offers vaak politieke doeleinden dienden, zoals de executie van gevangenen, suggereren recente studies dat soms ook familieleden werden geofferd aan hooggeplaatste verwanten.

De associatie van Ai-Apec met spinnen in de Moche-iconografie trekt in het bijzonder de aandacht van onderzoekers. De precieze betekenis van deze verbinding blijft onduidelijk. Volgens de specialisten van het Metropolitan Museum of Art zou dit kunnen samenhangen met het beeld van de spin die prooien vangt in haar web en de inwendige organen verteert. Dit werd mogelijk gezien als een analogie voor de praktijk van het gevangennemen en de bloedoffers binnen de Moche-cultuur.

De ontdekking van dit unieke sieraad biedt een dieper inzicht in de religieuze overtuigingen en rituele gebruiken van pre-Columbiaanse Andesbeschavingen. Het toont niet alleen het uitzonderlijke vakmanschap van de Moche-ambachtslieden aan, maar ook de complexe symboliek van hun mythologie, waarin goden de macht, de beheersing over de natuur en de sociale orde belichaamden.