In het sterrenbeeld Leeuw, op een afstand van circa 31 miljoen lichtjaar van onze planeet, heeft de astronomische gemeenschap een opmerkelijke ontdekking gedaan. Het betreft een ongekend fenomeen binnen het spiraalstelsel NGC 3627, dat ook de aanduiding M66 draagt. Wetenschappers die deel uitmaken van het omvangrijke PHANGS-project (Physics at High Angular Resolution in Nearby Galaxies) hebben een gigantische leegte waargenomen in het gas- en stofmedium van deze melkweg. Dit baanbrekende inzicht werd mogelijk gemaakt door de gecombineerde waarnemingen van de geavanceerde James Webb Space Telescope (JWST) en de krachtige ALMA-radiotelescoop. De vondst biedt nieuwe perspectieven op de dynamische en intense processen die de vorming van galactische structuren sturen.
NGC 3627 maakt deel uit van een beroemde kosmische formatie, het zogeheten 'Leeuw Drietal', samen met de stelsels M65 en NGC 3628. De huidige asymmetrische contouren van de melkweg worden door experts toegeschreven aan de gravitationele wisselwerking met deze naburige stelsels. De recentelijk ontdekte kosmische holte, die in de schijf van NGC 3627 ligt als een enorme, uitgestrekte bel, vertoont buitengewone proporties. De lengte van deze structuur wordt geschat op maar liefst 20.000 lichtjaar. Ter vergelijking: dit is ongeveer een vijfde van de totale diameter van onze eigen Melkweg. Wat echter opvalt, is de relatief geringe breedte in het galactische vlak, die slechts 650 lichtjaar bedraagt. Deze extreme ongelijkheid in afmetingen – lang en smal – duidt op een uitzonderlijk krachtige en gerichte gebeurtenis die deze 'litteken' in de ruimte heeft veroorzaakt.
De analyse van de verzamelde data levert cruciaal bewijs voor de aard van deze leegte. De JWST-gegevens brachten weliswaar de aanwezigheid van fijne stofstructuren in het gebied aan het licht, maar de metingen van ALMA registreerden tegelijkertijd een significant tekort aan atomair koolstof. Dit dubbele bewijs bevestigt de uitzonderlijke ijle en verstoorde staat van dit galactische segment. De meest geaccepteerde theoretische modellen postuleren dat de holte het resultaat is van de catastrofale explosie van een supermassieve ster, die plaatsvond tijdens een fase van actieve evolutie van het sterrenstelsel. De berekeningen omtrent dit geweldige kosmische evenement zijn specifiek: het object dat de explosie teweegbracht, moet een massa hebben gehad van om en nabij de 10 miljoen zonsmassa's en bewoog zich met een snelheid van ongeveer 300 kilometer per seconde. De onderzoekers plaatsen de leeftijd van dit spectaculaire fenomeen op maximaal 20 miljoen jaar, wat in de astronomische tijdlijn slechts een oogwenk is.
Momenteel circuleren er twee primaire hypothesen onder wetenschappers over de precieze oorzaak van deze anomalie. De eerste theorie stelt dat het daadwerkelijk gaat om een pure leegte, gecreëerd door de eerder genoemde stellaire explosie. De tweede, alternatieve verklaring, suggereert dat de structuur het spoor is dat is achtergelaten door een massief compact object, zoals mogelijk een zwart gat, dat met hoge snelheid door de schijf van NGC 3627 is geploegd. Menke Zhao, die als docent verbonden is aan de Universiteit van Nanjing en deel uitmaakt van het onderzoeksteam, onderstreepte het belang van deze grootschalige ontdekking. Hij stelde dat het onderzoek naar de frequentie waarmee dergelijke structuren ontstaan, essentiële inzichten kan verschaffen in de populatie van massieve donkere objecten binnen galactische schijven. Deze specifieke waarneming is een cruciaal onderdeel van het bredere PHANGS-project, dat gericht is op het in kaart brengen van alle fasen van stervorming. Het demonstreert op indrukwekkende wijze hoe lokale, maar uiterst krachtige impulsen de dynamiek en het verdere evolutionaire pad van een compleet sterrenstelsel kunnen bepalen.